Tananing orqa tomonidagi mushaklari va fassiyalari Ko‘krak mushaklari va fassiyalari

Mavzu:Muskul tizimi.tuzilishi va funksiyasi.Bosh,tana,qo’l-oyoq muskullari
Reja:
1.Mushaklarning yordamchi apparatlari
2. Tananing orqa tomonidagi mushaklari va fassiyalari
3. Ko‘krak mushaklari va fassiyalari
4. Qorin mushaklari va fassiyalari
5. Bo‘yin mushaklari va fassiyalari
Mushaklar tayanch-harakat apparatini faol qismini tashkil qiladi. Tananing har bir harakati organizmda bo‘lgan ko‘nda- lang-targ‘il mushak tolalarining qisqarishi natijasida paydo bo‘ladi. Tana mushaklari suyaklarga birikib, ularni harakatga keltiradi. Ular tana bo‘shliqlari devorini hosil qilishda ishtirok etadi va ba'zi bir ichki a'zolar (yutqin, qizilo‘ngachning yuqo- ri qismi, hiqildoq, to‘g‘ri ichakning pastki qismi) devorlari tar- kibiga kiradi. Skelet mushaklari yordamida odam harakat qiladi va muvozanat saqlaydi, nafas oladi, ovqatni yutadi va mimika- sini o‘zgartiradi. Katta odamning skelet mushaklari gavda og‘ir- ligining 40 %ini, yangi tug‘ilgan chaqaloqda 20—22 %ini tash- kil qiladi. Keksa odamlarda mushak massasi tana og‘irligini 25 — 30 %gacha kamayadi.
Odam tanasida 400 ga yaqin mushak bor (79-, 80-rasm). Har bir mushak biriktiruvchi to‘qimali parda endomiziy bilan o‘ral- gan ko‘ndalang-targ‘il mushak tolalaridan tuzilgandir. Turli kat- talikdagi mushak tolalari bir-biridan biriktiruvchi to‘qimali qat- lamlar perimiziy vositasida ajrab turadi. Bu perimiziy ichida qon tomirlar va nervlar joylashadi. Butun mushakni o‘ragan birikti- ruvchi to‘qimali parda epimiziy deb ataladi. Bu parda mushak
payiga davom etib peritendiniy degan nomni oladi. Mushaklarda juda kuchli modda almashinuvi ketganligi sababli ularda qon to- mirlar ko‘p bo‘ladi. Har bir mushakning faol qisqaruvchi qismi — qorinchasi mushak tolalaridan iborat. Uning ikki uchi payga o‘tib suyaklarga birikadi. Mushak payi zich biriktiruvchi to‘qimadan iborat, yaltiroq kumushrang bo‘ladi. Paylarda modda almashi- nuvi kam bo‘lgani uchun ularda qon tomirlar kam bo‘ladi. Pay- larning bittasi yuqori qismida bo‘lib, mushak boshchasi deyila- di (78- a rasm). Uning yordamida mushak suyakdan boshlanadi. Pastki uchi dum deyilib, uning yordamida mushak suyakka biri- kadi. Paylar kollagen tolalardan iborat bo‘lib, juda pishiq bo‘la- di. Masalan, axill payi 400 kg yukni ko‘tara olsa, sonning to‘rt boshli mushagining payi 600 kg yukni ko‘tara oladi. Barcha mu- shaklarning payi bir xil emas. Uzun mushaklarning paylari in- gichka tasma shaklida bo‘lsa, tanada joylashgan keng mushaklar- ning paylari keng va yassi bo‘lib aponevroz deyiladi. Ba'zi mu- shaklarda ikkita qorincha orasida joylashgan oraliq paylar (78- g rasm) ham uchraydi (ikki qorinchali mushak). Agar mushak bir nechta miotomlardan taroqqiy etgan bo‘lsa, ular o‘rtasida mu- shak qorinchalari orasidagi paylar (78- f rasm) hosil bo‘ladi (qo- rinning to‘g‘ri mushagi).
Mushak qisqargan vaqtda uning bir uchi harakatsiz bo‘lib, harakatsiz nuqta deyiladi. Bu nuqta asosan mushakning boshla- nish qismida bo‘ladi. Harakatli nuqta mushak birikkan ikkinchi suyakda bo‘lib, mushak qisqargan vaqtda u o‘z holatini o‘zgar- tiradi.