Tana fikrlash. Ijodiy

TANA FIKRLASH. IJODIY BOSIM

1. 
   Tana orqali fikrlash va uning ahamiyati.
   
2. 
   Ijodiy bosim (bosim ostida fikrlash) va uning elementlari.
   
3. 
   Ijodiy bosimni (bosim ostida fikrlashni) takomillashtirish usullari.
   

Mavzuni o‘zlashtirish jarayonida talaba:

• tana orqali fikrlash, uning mazmun-mohiyati; bosim ostida fikrlash va uning elementlari, shuningdek, aqliy hujumdan samarali foydalanish qoidalari va usullari haqida tasavvur va bilimga;

• 
  tana orqali fikrlash jarayonini amalga oshirish, bosim ostida fikrlash va uning elementlarini tahlil qilish, bosim ostida fikrlashda ishchi holatga qarab eng ma’qul usulni tanlash ko‘nikmalariga;
  
• 
  tana orqali fikrlash jarayonini samarali qo‘llash, bosim ostida samarali fikrlashni tashkil etish, vaziyat va muhitga qarab bosim ostida fikrlash elementini tanlash, bosim ostida fikrlashni takomillashtirishning samarali usullardan foydalanish malakasiga ega bo‘ladi.
  

1. TANA ORQALI FIKRLASH VA UNING AHAMIYATI

S
iz o‘ylayotganingizda tanangizga nima bo‘ladi? Javob berish uchun bu oddiy savol deb o‘ylashingiz mumkin: bu fikr sizning miyangizdagi biron bir narsani qilishga majbur qiladigan so‘zlardir, to‘g‘rimi? Aslida, bu savol olimlarni o‘nlab yillar
davomida qiynab kelgan va aniq javob hali ham tadqiqot mavzusi bo‘lib qolayotgan narsadir. Shu sababli, bu sxemasi shaklida aniq ta’riflanadigan narsa emas.
Fikr nima? Fikrlash paytida tanangizda sodir bo‘ladigan voqealarni tasvirlashning birinchi muammosi shundaki, fikrni tashkil etadigan narsalarga hamma ham qo‘shilavermaydi. Bir qarashda, ehtimol siz fikrni o‘zingiz aytadigan narsa deb o‘ylaysiz.
Masalan, bugun ertalab divanda yotganingizda “Men turmoqchi emasman” degan fikr paydo bo‘lishi mumkin edi.
Keling, bir muncha vaqt o‘tib, nima ekanligini aniqlab olish uchun o‘ylab ko‘ring.
“Men yotoqdan turishni istamayman” degan fikr sizning o‘z- o‘zidan paydo bo‘lgan narsa emasmi? Yoki bunga biron narsa sabab bo‘lganmi? Bu shunchaki miyangizning jismoniy jarayoni yoki tasavvuri, ruh yoki boshqa mavjudot kabi chuqurroq narsaning namoyon bo‘lishimi? Bu jiddiy o‘ylab ko‘rish kerak bo‘lgan narsa. Olimlar reduksionistik nazariyani qo‘llashi va fikrlar shunchaki miyadagi kimyoviy o‘zgarishlar bilan tushuntirilishi mumkin bo‘lgan jismoniy qismlar ekanligini taxmin qilishlari mumkin bo‘lsa-da, faylasuflar yoki boshqa nazariyotchilar sizning ongingiz tanangizdan ajralib turadi va sizning fikrlaringiz jismoniy qismlar
emas degan dualistik nazariyani ilgari surishlari mumkin.
Buning hammasi, agar biz o‘ylayotganimizda tanamizda (yoki aniqrog‘i miyamizda) nima sodir bo‘lishini ko‘rib chiqmoqchi bo‘lsak, unda hech bo‘lmaganda fikrlarimiz tanamizga ta’sir qilishi mumkinligini tan olishimiz kerak.
Fikrlar miyamizga va tanamizga ta’sir qilishi mumkinligini bilganimiz sababli, keling, ularning buni qanday amalga oshirayotganini va ong ostida nima bo‘layotganini aniq ko‘rib chiqaylik.