Ta’minot, boshqaruv va h k. ham mavjudligi bilan

keyingi yilning 10-mayidan so‘ng tegishincha Qoraqalpog‘iston 

491 

 

21-BOB.  DAVLATNING BYUDJETDAN TASHQARI 

JAMG‘ARMALARI 

   

21.1.  Davlatning byudjetdan tashqari 

jamg‘armalarining ijtimoiy iqtisodiy 

mohiyati va ahamiyati 

 

Davlatning  byudjetdan  tashqari  jamg‘armalari  markaziy  va 

mahalliy  davlat  boshqaruv  organlari  ixtiyoridagi  qat’iy  maqsadli 

xususiyatga  ega  bo‘lgan  moliyaviy  mablag‘lar  yig‘indisidir.  Ular 

alohida  davlat  moliya  tizimining  ajralmas  bo‘g‘ini  hisoblanadi.  Bu 

jamg‘armalarni  moliyaviy  mablag‘larining  shakllanishi,  taq-

simlanishi va resurslardan maqsadli foydalanishi bevosita moliyaviy 

me’yoriy-huquqiy  hujjatlar  bilan  muvofiqlashtiriladi  va  tartibga 

solinadi. 

Davlatning byudjetdan tashqari jamg‘armalari ijtimoiy-iqtisodiy 

xususiyatiga  ko‘ra,  muayyan  bir  aholi  qatlami  yoki  investitsion 

dastur ehtiyojlarini nazarda tutib, mamlakatda yaratilayotgan milliy 

daromadni  qayta  taqsimlash  orqali  tashkil  etiladi.  Davlat 

umumjamiyat  ahamiyatiga  molik  bo‘lgan  ijtimoiy-iqtisodiy  chora-

tadbirlarni o‘z vaqtida va to‘liq amalga oshirish uchun jismoniy va 

yuridik  shaxslarda  shakllanayotgan  moliyaviy  resurslarning  bir 

qismini  byudjetdan  tashqari  jamg‘armalari  ixtiyoriga  moliyaning 

taqsimlash funksiyasi orqali jalb qiladi. 

Tarixiy ma’lumotlarning darak berishicha, davlatning byudjetdan 

tashqari 

jamg‘armalarining 

dastlabki 

shakllari 

hozirgi 

davlatchilikning  yagona  markazlashgan  fondi  hisoblangan  davlat 

byudjetidan  avval  maxsus  jamg‘arma  ko‘rinishida  shakllangan. 

Ma’lumki, davlatning jamiyatni boshqarish sifatida faoliyat ko‘lami 

kengaygan  sari  uning  xarajatlarga  bo‘lgan  talabi  ham  oshib 

boravergan. Ushbu xarajatlarni moliyalashtirish uchun  davlat  yoxud 

uning  vakolatiga  ega  bo‘lgan  muayyan  organ  moliyaviy 

mablag‘larni 

maxsus 

jamg‘armalarda 

markazlashtirgan 

va 

maqsadli  obyektlarni  moliyalashtirish  uchun  yo‘naltirgan.  Shuni 

alohida  qayd  etish  joizki,  o‘sha  paytlar  markazlashgan  Davlat 

fondlari  davr  taqozosiga  muvofiq,  vaqtinchalik  xarakteriga  ega 

bo‘lgan.  Ya’ni  davlat  zarur  chora-tadbirlarni  amalga  oshirib, 

moliyalashtirishni 

tugatgandan 

keyin 

ushbu 

jamg‘armalar 

---

490 

•  Respublika 

(Qoraqalpog‘iston), 

viloyat 

bo‘ysunuvidagi 

shaharlarning  moliya  organlari  shahar,  tuman  byudjetining  hisobot 

davridagi ijrosi to‘g‘risidagi hisobotlarni kimlarga taqdim etishi kerak?  

•  Qoraqalpog‘iston Respublikasi Moliya vazirligi, viloyatlar va 

Toshkent  shahri  moliya  organlari  tegishli  byudjetlarning  hisobot 

davridagi  ijrosi  to‘g‘risidagi  hisobotlarni  kimlarga  va  qaysi  organ 

belgilagan muddatlarda taqdim etmog‘i lozim? 

•  O‘zbekiston  Respublikasi  Davlat  soliq  qo‘mitasi,  Davlat 

bojxona  qo‘mitasi  soliqlar,  yig‘imlar,  bojlar  va  boshqa  majburiy 

to‘lovlarning  davlat  byudjetiga  hisobot  davridagi  tushumlari 

to‘g‘risidagi  hisobotni  qanday  muddatda  va  kimga  taqdim  etishlari 

shart? 

•  Byudjetdan  tashqari  davlat  maxsus  jamg‘armalarini 

taqsimlovchi 

organlar 

hisobot 

davrida 

davlat 

maqsadli 

jamg‘armalariga  mablag‘lar  tushumi  va  ulardan  foydalanish 

to‘g‘risidagi  hisobotlarni  kimga  va  qanday  organ  belgilagan 

muddatlarda taqdim etishi lozim? 

•  O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi davlat byudjetining 

ijrosi  to‘g‘risidagi  hisobotni  O‘zbekiston  Respublikasi  Vazirlar 

Mahkamasiga qachondan kechiktirmay taqdim etishi kerak? 

•  O‘zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasi  davlat 

byudjetining  ijrosi  to‘g‘risidagi  hisobotni  O‘zbekiston  Respublikasi 

Oliy Majlisiga qaysi muddatgacha taqdim etishi mumkin?  

•  Davlat  byudjetining  ijrosi  to‘g‘risidagi  hisobot  kim  (qanday 

organ) tomonidan ko‘rib chiqiladi va tasdiqlanadi? 

•  Qoraqalpog‘iston Respublikasi byudjeti va mahalliy byudjetlar 

ijrosi  to‘g‘risidagi  hisobotlar  kimlar  tomonidan  (qanday  organ) 

ko‘rib chiqiladi va tasdiqlanadi?