Tа’limni tаshkil etish turlаri vа shаkllаri. Dаrs – tа’limni tаshkil etishning аsosiy shаkli sifаtidа taʼlim turlari va shakllarining tavsifi

Birlashtirish-guruhli shaklida
sinfni odatda katta umumiy topshiriqni har 
biri faqatgina bir qismini bajaradigan guruhlarga ajratishni koʼzda tutadi. 
Differentsiyalashgan-guruhli taʼlim
shakli doimiy guruhlar ham, bir xildagi 
oʼquv imkoniyatlariga ega va oʼquv koʼnikmalari bir xil darajada shakllangan 
oʼquvchilarni birlashtirishini koʼzda tutadi. Guruhli shakllariga oʼquvchilarning 
juft boʼlib ishlashlarini ham kiritiladi. Oʼquv guruhlari faoliyatlarini oʼqituvchi oʼzi 
bevosita hamda oʼz yordamchilari – oʼquvchilar fikriga qarab tayinlangan zvenolar 
va brigadar orqali boshqaradi. 
Individual taʼlim oʼquvchilarning boshqa oʼquvchilar bilan bevosita 
aloqalarini koʼzda tutmaydi. Oʼz mohiyatiga koʼra sinf jamoasi yoki muayyan 
guruhlar bilan ishlashdan tubdan farq qilmasa-da, biroq oʼquvchi oʼzining shaxsiy 
imkoniyatlariga muvofiq oʼqituvchi tomonidan berilgan topshiriqni mustaqil 
bajaradi. Bu maqsad yoʼlida maxsus tayyorlangan kartochkalardan foydalanish 
mumkin.
Darsda oʼqituvchining eʼtibori bir necha oʼquvchiga qaratilsa, bu vaqtda 
qolgan oʼquvchilar mustaqil ishlasalar taʼlimning bunday shakli individual-guruhli 
shakl deb ataladi. 
Zamonaviy taʼlim amaliyotida koʼproq ikki tashkiliy shakl:: ommaviy va 
individual shakllardan foydalaniladi. Аyni vaqtda guruhli va juftli oʼqish shaklidan 
amaliyotda ancha keng foydalaniladi. 
Taʼlimning ommaviy shakli ham, guruhli shakli ham jamoaviy hisoblanmasa-
da, lekin ayrim pedagoglar ularni ommaviy taʼlim deb koʼrsatishga harakat 
qiladilar.
Jamoaviy ishlash faqatgina differentsiyalashgan guruhli ishlar asosidagina 
tashkil etiladi. Oʼquv ishlarini tashkil etishning jamoaviy shakli oʼqituvchi va 
oʼquvchilarning dinamik yoki oʼzgaruvchan tartibli juftliklarida kechayotgan 
munosabatlaridir.
Taʼlim maqsadlari va foydalanshning qulayligi nuqtai nazaridan taʼlim 
shakllari quyidagicha darajalanadi:: asosiy, qoʼshimcha va yordamchi taʼlim.