Amorf jismlarning erishi va qotishi
Amorf jismga issiqlik berilganda uning temperaturasi awal bir tekis ortib boradi (36- rasmdagi grafikning O—A qismi). Bunda berilgan issiqlik jismdagi molekulalarning o'z joyida tebranishlari amplituda- sini, ya'ni kinetik energiyasini oshirishga sarf bo'ladi.
A nuqtadan boshlab temperaturaning ortishi sekinlashadi {grafikning А—В qismi). Berilgan issiqlik molekulalarning kinetik energiyasini va molekulalarning o'zaro ta'sir potensial energiyasini oshirishga sarflanadi. Bunda molekulalar orasidagi
4.Darsni mustaxkamlash uchun savollar:
Moddaning solishtirma erish issiqligi deb nimaga aytiladi?
Moddaning solishtirma erish issiqligining formulasi qanday ifodalanadi? Uning o'lchov birliklarini ayting.
8- jadvalni ko'zdan kechiring va keltirilgan moddalarning solishtirma erish issiqligini taqqoslang.
5.Uyga vazifa: 60-61 - betni o’qib kelish. O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:____________________________________ 9-sinf Fizika Sana: “A”«___» _________ 201__ y. “B”«___» _________ 201__ y. “V”«___» _________ 201__ y. Darsning mavzusi: Bug'lanish va kondensatsiya. Qaynash
Darsning maqsadi :
Talimiy maqsad: O’quvchilarga bug'lanish va kondensatsiya qaynash xaqida tushuncha berish.
Tarbiyaviy maqsad: O’quvchilarni tabiatga bo’lgan muhabbatini o’yg’otish, Tabiatni asrab avaylashga o’rgatish.
Rivojlantiruvchi maqsad:O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish,nutq madaniyatini o’stirish.
II.Dars turi: Maruza III.Dars jixozi: Rasmli plakatlar , slaytlar,isitish qurilmasi IV. Darsning xronologik tuzilishi:
Darsning borishi 1.Tashkiliy qism:O’quvchilarni darsga jalb qilish. Salomlashish. Yuqlama qilish. Dunyo yangiliklaridan xabardor qilish. 2. O’tilgan mavzu bayoni:Takrorlash 3.Yangi mavzuning bayoni: Moddaning suyuq yoki qattiq agregat holatdan gaz holatga o'tish jarayoni bug'lanish deyiladi. Moddaning gaz holatiga o'tishi uning erkin sirtida bug' hosil bo'lishi bilan kechadi. Biz awal suyuqlikning bug' holatiga o'tishini ko'rib chiqamiz.
Har qanday temperaturada suyuqlik ichida molekulalar orasida kinetik energiyasi katta bo'lgan molekulalar topiladi. Ular boshqa molekulalarning tortishish kuchlarini yengib, suyuqlikning sirtqi qatlamini «yorib o'tib» uchib cliiqishi va gaz holatiga o'tishi mumkin.
Temperatura ortganda bug'lanish ham ortadi. Suyuqlikninq temperaturasi va erkin sirti qanchalik katta bo'lsa, bug'lanish shuncha jadal bo'ladi.
Bug'lanish jarayonida kattaroq energiyali molekula boshqa molekulalarning tortishish kuchini yengib, tashqariga chiqib ketadi. Bug'lanayotgan molekulalarning tashqariga chiqib ketishi uchun ish bajaradi. Shu sababli bug'langanda suyuqlik soviydi.
Bug'lanishda suyuqlik temperaturasi o'zgarmasligi uchun unga tashqaridan issiqlik berib turish kerak bo'ladi. Bu berib turilishi zarur bo'lgan issiqlik miqdori bug'lanish issiqligi deyiladi.
Suyuqlik temperaturasi ortishi bilan bug'lanish issiqligi kamaya borib, ma'lum temperaturada nolga teng bo'ladi. Bu temperaturakritik temperatura deyiladi.
Ichki yonuv dvigatellari va sovitkiclilarning ishlashida, materiallarni quritishda hamda tabiatda suvning aylanishida bug'lanish jarayoni muhim o'rin tutadi.
Kondensatsiya