Таълим вазирлиги Ўзбекистон Республикаси

6.16-жадвал Ташкилотнинг ҳаётийлик даври босқичлари, стратегия турлари ва

персонал хусусиятларини таққослаш

Босқич ва унинг мақсади	Стратегия тури	Стратегия қисқача тавсифи	Персонал хусусиятлари тавсифи
Шакллантириш Товар/хизматлар бозорида «талабнома»	Тадбиркорлик Товарга эътибор жалб қилиш, ўз истеъмолчисини топиш, сотув ва сервисни ташкил қилиш, мижоз учун жалб этувчан бўлиш	Молиявий риск даражаси юқори, ҳаракатлар сони минимал бўлган лойиҳалар қабул қилинади. Ресурслар буюртмачининг барча талабларини қондириш учун етарли эмас. Диққат марказида – энг яқин чораларни тез амалга ошириш	Ходимлар новатор, ташаббускор, чиқишимли, узоқ муддатли йўналтирилган, таваккал қилишга тайёр, жавобгарликдан қўрқмайдиган бўлиши лозим. Етакчи ходимлар кам алмаштирилади
Интенсив ўсиш «Тизимларни кўпайтириш»	Динамик ўсиш Хизматлар сифати ва ҳажми ва мо равишда структуралар сони	Риск даражаси - паст. Жорий мақсадларни доимий таққослаш	Ташкилий мустаҳкамлик, қалин ўзаро алоқалар,ўзгарувчан

	муттасил ўсиб бориши	ва келажак учун пойдевор яратиш. Асосий тартиб- таомиллар ва фирма сиёсатини ёзма қайд қилиш	шароитларда мослашувчанлик, персоналнинг муаммоларга йўналтирилганлиги
Барқарорлашув Бозорда мустаҳкам ўрин топиш, максимал рентабеллик даражасига эришиш	Фойдалилик Тизимни мувозанатда сақлаш	Диққат марказида – мавжуд фойдалилик даражасини асраш. Харажатларни минимал қилиш, ишга олиш тўхтатилиши мумкин. Бошқарув тизими яхши ривожланган. Турли тартиб- таомил қоидалари ишлаб чиқилган ва амал қилади	Риск даражаси паст ва харажатлар юқори бўлмаган шароитларда максимал (сифат ва сон бўйича) натижага эришадиган хизматчилар
Пасайиш Рентабелсиз, харажатли ишлаб чиқаришни тўхтатиш	Тугатиш Ишлаб чиқаришнинг бир қисмини тугатиш, молиявий ва психологик нуқтаи назардан максимал фойда билан сотиш	Активларни сотиш, эҳтимолий зиёнларни бартараф қилиш, келажакда – ишлаётганларни қисқартириш	Компанияга содиқ бўлмаган, қисқа вақт ишлашга тайёр, тор йўналтирилган ходимлар
Қайта тикланиш	Тадбиркорлик/Тугатиш Ҳажмни пасайтириш, янги маҳсулот ва фаолиятни оптималлаштириш йўлларини топиш	Яқин келажакда омон қолиш ва узоқ муддатли истиқболд барқарорликка эришиш учун харажатларни камайтириш бўйича ҳаракатлар олиб борилмоқда	Ўзгарувчан шароитларга мослашувчанлик, узоқ муддатли мақсадларга йўналтирилганлик, фидойилик, меҳнатга ҳақ тўлаш ва шароитларда узоқ муддатли ноқулайликларга дош беришга тайёрлик

Тадқиқотчилар томонидан яратилган ҳаётийлик даври ташкилий моделлари шунчалик кўп сонли ва хилма-хил (баъзи моделлар хусусий корхоналар учун, бошқалари давлат муассасалари учун ишлаб чиқилган, бошқалари фақат кичик ва ўрта корхоналар учун ишлаб чиқилган ва ҳоказо) бўлиб, бу И. Адизеснинг ташкилот ҳаётийлик даври концепцияси асосланган

комплексли ёндашувни талаб қилади. Бу энг замонавий ва кенг қамровли назария бўлиб, бизга ташкилотнинг деярли барча қуйи тизимларини, шу жумладан персонални таҳлил қилиш имконини беради.
Ташкилот ривожланиши И.Адизес томонидан худди биологик объектга хос бўлгани каби, бир қатор мажбурий босқичлардан ўтишнинг табиий, дастурлаштирилган жараёни сифатида тавсифланади. Бунда асосий эътибор айтиб ўтилган босқичлардан сакраб ўтиш имконсизлигига қаратилади. Ўз моделида И. Адизес ташкилот ҳаётийлик даврининг ўнта кетма-кетликдаги босқичларини ажратиб кўрсатади: парвариш қилиш, гўдаклик, «бер-бер», ўсмирлик, юксалиш, кеч юксалиш, аристократизм, Салем-сити, бюрократизм, ўлим (6.17-расм).