Таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш

Фойдаланилган адабиѐтлар: 
1. Баркамол авлод – Ўзбекистон таррақиѐтининг пойдевори.-Т.: Шарқ, 
1998. 
2. Ишмухамедов Р. Инновацион технологиялар ѐрдамида таълим 
самарадорлигини ошириш йўллари. –Т.: Низомий номидаги ТДПУ, 2004. 
3. Количенко А.К. Энциклопедия педагогических технологий: Пособие 
для преподавателей. – СПб.: КАРО, 2005. 
4. Толипов У., Усмонбоева М. Педагогик технологияларнинг тадқиқий 
асослари. – Т.: 2006. 
ЮҚУМЛИ КАСАЛЛИКЛАР ФАНИНИ ЎҚИТИШДА ЗАМОНАВИЙ 
ТАЪЛИМ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ УСУЛЛАРИ 
 
Атамухамедова Д.М., Касымов И.А. 
Тошкент педиатрия тиббиѐт институти 
 
Ўзбекистонда таълим тизимини такомиллаштириш, талабаларга билим 
бериш самарадорлигини ошириш ва улардан етук мутахассис етиштириш 
мақсадида ўқув жараѐнига таълим технологияларини жорий этиш мақсадга 
мувофиқдир. 
Президентимиз И.А.Каримов Олий мажлиснинг 14-сессиясида қуйидаги 
фикрларни келтириб ўтади: ―Биз ўз олдимизга қандай вазифани қўймайлик. 
Қандай муаммони ечиш зарурати туғилмасин, гап яна кадрларга бориб 
тақалаверади. Муболағасиз айтиш мумкинки, бизнинг келажагимиз. 
Мамлакатимизнинг келажаги ўрнимизга ким келишига. Ёки бошқачароқ 
айтганда қандай кадрлар тайѐрлашимизга боғлиқ‖. 
Кадрлар тайѐрлаш миллий дастури ва таълим ―Таълим тўғриси‖даги 
Қонуннинг қабул қилиниши мавжуд таълим тизимини тубдан ислох қилишга 
қўйилган муҳим қадам бўлди. Президентимиз И.А.Каримовнинг ―Фанга 
истеъдодли ѐшларнинг кирирб келишини таъминлаш учун комплекс 
тадбирлар туркумини амалга ошириш зарур. Бу ўринда олий мактаб, хатто 
иқтидорли ѐшларни топиб, уларни қўллаб-қувватлаш ҳамда уларни 
қобилиятларини ривожлантириш учун барча шарт-шароитларни яратишнинг 

---

18 
республика системасини ишлаб чиқиш керак‖,- деган фикрларини ўқир 
эканмиз, халқ таълим тизимида ўқитувчиларга қўйилаѐтган талаблар нақадар 
тўғри эканлигига амин бўламиз. 
Ҳозирги кунда таълим методлари ўқув жараѐнинг муҳим қисми 
саналади. Ўқитиладиган фанга ва керакли мавзуга мос равишда танлаб 
олинадиган методларсиз ўқиш жараѐнии мақсад ва вазифаларини ҳал этишга 
ѐки таълим олувчилар томонидан ўқув материалларини ўзлаштиришга 
эришиб бўлмайди. 
Шу мақсадда биз юқумли касалликлар фанини ўқитишда кейс-стади 
(инглизча – case – вазият, ҳолат, study – ўрганиш) замонавий 
технологиясидан фойдаланиш мисолида кўриб ўтмоқчимиз. Кейс-стади 
усулида баѐн қилинган ва таълим олувчиларни муаммони ифодалаш ҳамда 
унинг мақсадга мувофиқ тарздаги ечими вариантларини излашга 
йўналтирилган аниқ, ҳақиқий ѐки сунъий равишда яратилган вазиятнинг 
муаммоли-вазиятли тахлил этилишига асосланган ўқитиш усулидир. 
Кейс-стади ўқитиш, ахборотлар, коммуникация ва бошқарувнинг 
қўйилган таълим мақсадини амалга ошириш ва кейс-стадида баѐн қилинган 
амалий муаммоли вазиятни ҳал қилиш жараѐнида прогноз қилинадиган ўқув 
натижаларига кафолатли етишишни воситали тарзда таъминлайдиган бир 
тартибга келтирилган оптимал усулларива воситалари мажмуидан иборат 
бўлган ўқитиш технологиясидир. 
Кейс-стади усулидан юқумли касалликлар фанининг ―Вирусли гепатит 
А‖ мавзусини мисол тариқасида кўриб чиқамиз. 
1.
Якка тартибда ишлаш. Технологияга ажратилган умумий вақтнинг 
30% ини ташкил қилади. Талаба педагог берган муаммоли вазият мазмунига 
алоҳида эътибор қаратади, ҳамда ўзи мустақил равишда муаммоли вазиятни 
ҳал этишга ҳаракат қилади. Кейсга қўцилган муаммоли вазиятнинг асосий ва 
кичик муаммоларини тахлил қилади, ҳамда ўз фикрларини гурух билан 
ўртоқлашишга, муаммони белгилашда исбот ва далилларга таянишга ҳаракат 
қилади. Бунинг учун: 
Вазият билан танишиш. (Бунда талабага ВГА тўғрисида матн бўйича 
бўлса вазиятли масала, агарда баҳс-мунозарали шаклда бўлса мавзуни сўзлаб 
бериш орқали берилади) 
Талаба берилган вазиятли масалада муаммоларни аниқлайди. 
Олинган ахборотларни умумлаштиради. 
Ахборотларни тахлил этади. 
2.
Гурухда ишлаш. Технологияга ажратилган умумий вақтнинг 50% ини 
ташкил этади. Гурух билан биргаликда муаммонинг ечими топилади, 
муаммога доир бир неча вариантларда кўриб чиқилади, ҳамда гурух бошлиғи 
гурухдаги талабалар билан ўзи топган ечим қандай натижаларга олиб келиши 
мумкинлигини аниқлайди. Шу мақсадда: 
Вирусли гепатит А муаммосини унинг дорлзарблиги бўйича, яъни 
касалликнинг бизнинг республикамизда болалар орасида тарқалиши, унинг 
мавсумийлиги, патогенези, клиник шаклларини аниқлаш, ташхис қўйиш учун 

---

19 
лаборатор тахлил режасини тузиш, даволаш, касалланиш сонини камайтириш 
мақсадида ўчоқда вакцинация ўтказиш муаммоларини кетма-кетлигини 
аниқлаш. 
Муқобил ечим йўлларини ишлаб чиқиш. 
Ҳар бир қўйилган кетма-кетликни ѐки есчимнинг афзал ва заиф 
жиҳатларини белгилаш.
Муқобил ечимларни баҳолаш.
3.
Якка тартибда ва гурухда ишлаш. Технологияга ажратилган умумий 
вақтнинг 30% ини ташкил этади. Гурух билан биргаликда талабалар 
умумлашган холда муаммо ечимига тақдимот тайѐрлайди. Тақдимотда 
муаммонинг ечими аниқлик, фикрнинг ихчам бўлиши тамойилларига риоя 
қилинган ҳолатда гурух бошлиғи томонидан тақдим қилинади: 
Муқобил вариантларни қўллаш имкониятларини асослаш, хисобот 
ҳамда натижалар тақдимотини тайѐрлаш. 
Кейс-стади замонавий ўқитиш технологияси асосида талабаларни 
жамоада ишлаш, ўз фикрини эркин баѐн этишга, муамонинг долзарблиги, 
унинг ечимини топишга ўргатишга эришилади. 
Бундан кўриниб турибдики, бугун мамлакатимизда баркамол авлодни 
тарбиялаш, ўсиб келаѐтган фарзандларимизга замонавий технологиялардан 
фойдаланган холда таълим бериш борасида ижобий натижаларга эришиб 
келинмоқда. Шу билан бирга эртанги кунимизни янада юксалтиришга 
мустаҳкам замин яратиш, биз бошлаган буюк ишларни давом эттиришга 
қурби. Қудрати етадиган. Ҳеч кимдан кам бўлмасдан ҳаѐтга кириб келаѐтган 
етук ва баркамол, мустақил фикрлайдиган янги авлодни камол топтиришни 
давр тақозо этади, бунинг учун замонавий таълим технологиялари катта 
ѐрдам беради.