|
5. Операцион рискларни бошқаришда стратегик методлар ва
уларни кенгайтириш.
Операцион рискларни бошқаришда стратегик методлар. Бу кўпроқ
пухта риск-хатарларни аниқлаш ва рискни баҳолаш билан мавжуд
маълумотлар диаграммаси ва таҳлил воситаларини ишлатиш, расмий тест ёки
узоқ тадқиқотлар кўмагида тизим ёки одатда операция (мавжуд ҳолат билан
боғлиқ хатар муддатли кузатиш, техник экспертлар ва ҳ.к.) бу мураккаб ишга
риск ва уларнинг жараён билан боғлиқ рискларни ўрганиш учун ишлатилади.
Мураккаб операциялар узоқ муддатли режалаштириш натижасида янги
жорий қийматни ўз ичига олади. Ускуналар, материаллар ва операцион
тактика ва ўқув дастури ишлаб чиқиш, юқори риск имтиёзини қуриш ва
йирик тизимни таъмирлаш стратегик рискни бошқариш бўлиши керак.
Операцион рискларни бошқариш жараёнини кенгайтириш
Операцион рискларни бошқариш жараёнининг кўп жиҳатлари
тасвирланган бир хил риск бошқариш воситаларидан фойдаланиш
натижасида бу жараёнда айрим ноёб масалалар бор. Рискни аниқлаш, бутун
Операцион рискларни бошқариш жараёнининг асоси ва назорат таҳлил чора-
183
тадбирлари
янада
кенгайтиришни
талаб
қилади.
15-3 Расмда рискларни аниқлаш учун зарур ҳаракатлар тасвирланган.
Хусусан, бу уч тоифадаги билан боғлиқ рискларни аниқлаш учун қуйидаги
омиллар ҳисобга олиниши керак:
Операция таваккалчиликларини бошқаришда учинчи босқични қўллаш.
Фақат фаолиятида ва риск аслида бўлганларга риск бошқарувини
амалга ошириш учун ҳаракат қилиб кўриш кўпинча риск элементлари беҳуда
ресурсларни олиб бирор ташкилот оператив банд ходимлар орқали
қўлланилади. Қачон амалий ва иқтисодий жиҳатдан самарали ортиқча риск
бошқарувини қўлланилади деган саволга биринчи навбатда ташкилот
хавфсизлик нуқтаи назаридан ахборотлар чиқиб кетмаслигига қаратилган
бўлади. Қарор қабул қилувчи оқилона тушунтириш бериши лозим. Ҳар бир
босқич учун зарур ҳужжатлар рискларни бошқариш жараёни риск алоқа ва
орқасида оқилона жараёнларини осонлаштиради. Риск бошқариш қарорлари
бу ҳолатда бажариш учун зарур ҳаракатларни, хатарларни назоратини амалга
оширишда умумий муаммолар юзага келтирса бундай ҳол риск назоратида
тарихий рекорд бўлиб чиқиши мумкин. Риск элементлари қуйдаги
камчиликларни ўз ичига олади.
Назорат муаммо учун ноўрин ҳисобланади. Агар:
184
молиявий Операторлар (яъни мол етказиб берувчилар ёки
инвесторлар) қўллаб қувватламаса;
раҳбарлар ишонишмаса;
бирор ташкилий маданият доирасида риски назорати амалга ошириш
тартиби билан риск назорати шакллантириш учун фойдали йўл-йўриқ ишлаб
чиқилади. Операцион рискларни бошқариш асосий ишлаб чиқилган ва барча
риск назорати учун муҳим фойдаланувчи мулкга эришиш учун эмас
тўғридан-тўғри риск таъсиридан ходимлари томонидан амалга оширилиши
мумкин бўлган алоҳида чора тадбирлар мажмуига айтилади. Аҳолининг риск
назорат самарадорлигини тўлиқ самарали бўлиши учун, риск назоратини
барқарор таъминлаш лозим. Янги рискга жавобан рискни бошқариш
босқичларида ходимлар, ускуналар, вазифа ўзгартириш ёки янги операциялар
ёки ҳар қандай вақт атроф-муҳит, дастлабки риск бошқарувида таҳлил
хатарларини ва назорат қилиш чора-тадбирларини қопланмаган кўришимиз
мумкин. Бундай ҳолатда эришиш учун энг яхши восита таҳлилни типини
ўзгартириш ҳисобланади. Муваффақиятли ишлаши эвазига фойдасига кўпроқ
фойда балансига нисбатан харажатларни ўзгарувчан аммо самарали
бўлишига эришилади. Назорат хатар орқали фойдага биз изчил операция
таваккалчиликларини бошқариш орқали назорат қилишимиз ва бир
операциядан олдин маълум бўлган бошқа молиявий операция давомида
ривожланади, деб айта олишимиз мумкин. Агар янги аниқланадиган риск
операцион жараёнда аниқланса ва топилса бундай ҳолатда уларга тезкор чора
қўлланилиб ҳисобланган зарар миқдорига эришилса, масарали риск
операцияси деб аташ мумкин бўлади. Самарали. назорат қилиш жараёнида
сабаблар мулк билан таъминлашда ўзгаради қачонки элементлар умумий
самарадорлиги ҳам юқори бўлиши керак. Бунда хатто одамлар сони ҳам
инобатга олинади. Олдинги прогнозлар тўғри бўлса амалга ошириш
самарадорлигини мониторинг, назорати ва шарҳ жараёнида бвақти-вақти
билан ҳаракат ҳолатини ишлаб чиқиш кераклиги режалаштирилганда амалга
ошириш учун, зарур чора тадбирларга ўзгаришлар қилинади.Риск назорати
185
яхши мўлжалланган бўлса, у ижобий ўзгариш бўлади ёки операция ўтказиш
вақтида ходимлар иш шароитларига ўзгартириш киритиш керак бўлади. Бу
ўзгариш ҳеч қандай ўзгариш ёки фақат кичик ўзгариш риски агар назорат
қилишда, эҳтимол у сарфланмайдиган ресурсларга лойиқ бўлмаса. Уни
ўзгартириш учун зарур деб ҳисобланмайди. Аввалига биз фақат сифат
йўқлигини аниқлашимиз керак, деб очиқ-ойдин ўйлаймиз. Бироқ бу билан
бахтсиз ҳодисалар ёки бошқа йўқотишларни камаймайди. Риск назорат
самарадорлигини баҳолаш учун жуда кўп ҳаракат ва таклифлар таъсирини
аниқлаш керак бўлади. Риск даражасини ўлчаш учун тўғридан-тўғри тизим
мавжуд. Мисол учун, кейин дастур ва шунга ўхшаш намунали бошлаш
жараёнини олдиндан чекланишига ходимлар рисксизлик натижаларини
баҳолаш учун ўзгариш ва ҳар қандай риск назорат самарадорлигини
ўлчашда фоиз кўрсаткичларини ташкил этиш мақсадида умумий
кузатишларнинг бир улуши сифатида риск назоратини таъсирини сақлаб
қолиш орқали муваффақиятли молиявий операцияларни давом эттириш
мумкин бўлади.
Хулоса
Операцион рискларни бошқариш, аниқлаш, мантиқий ва тизимли
воситалар ёрдамида назорат рискини олиб боришга қаратилган чора
тадбирлар йиғиндиси тушунилади. Операцион рискларни бошқариш
мураккаб жараён эмас, балки талаб қилинадиган шахслардан қўллаб-
қувватлаш ва шу асосида асосий принтсипларини амалга ошириш учун.
Операцион риск бошқариш самарадорлигини оширишга қаратилган
ташкилотларнинг кучли воситасига айтилади. У таклиф этади ва бахтсиз
ҳодисаларни камайтиришга қаратилади. Операцион рискларни бошқариш
жараёни ҳар бир кадрлар учун муҳим бир овоз эга бўлишини
таъминлайдиган барча операциялар ва фаолиятида муваффақият ёки
қобилиятсиз активларни аниқлаш ҳамда қарорлар қабул қилиш орқали ҳар
доим иш фаолиятини оширади.
186
Do'stlaringiz bilan baham: |
