Таълим вазирлиги

Белгиланган операцион риск турлари.
Белгиланган риск бу - аналитик воситалар ёрдамида мавжуд қарор 
қабул қилиниши риски вақт ва таҳлил ҳаракатлари харажатлари, хатарларни 
бошқариш, давлат иштирокидаги технологиялар дастури сифати аниқланиш 
мумкин бўлган риск миқдорига таъсир қилади.
Номаълум риск: ҳали белгилаб олинмаган бу турдаги риск баъзи 
рискни аниқлаш учун эмас ёки ўлчанадиган, лекин кам бўлмаган муҳим, деб 
қаралмайдиган ҳолатлар учундир.

---

181 
Умумий риск: аниқландиган ва номаълум риск йиғиндиси. Идеал 
белгиланган риск икки катта улушини ташкил этади. Биринчиси қабул 
қилинадиган (ёки мақбул) риск: эҳтимолий элементларини қўллашни давом 
эттиришга рухсат этиладиган белгиланган риск қисми. Иккинчи қисм 
номақбул риск: рискни назоратсиз бўлсада ушлаб туриш ба`зан компания 
учун атайлабдан амалга ошириладиган чора тадбир бўлиб, у корхона 
ходимлари ўртасида изчилликни таъминлаш мақсадида амалга оширилади. 
Белгиланган рисклардаги кейинг тушунча қолдиқ риски ҳисобланиб, умумий 
риск қисмини бошқариш натижасида қолиб кетадиган ишдан кутилган 
самарани ола олмаслик рискидир. Қолдиқ риски мақбул рискни ва номаълум 
риск ўз ичига олади. 
4. Операцион рискларни бошқаришда раҳбарлар иштироки. 
Раҳбарлар рискларни самарали бошқариш учун масъулдирлар. Улар 
ходимлар томонидан тавсия этилган рискни камайтириш вариантлардан кенг 
фойдаланадилар.·Рискларни баҳолаш ва риск камайтириш муқобил ҳолатни 
такомиллаштириш режалари ва буюртмалар ичига риск бошқарувини 
интеграциялашуви жараёнларини олади. Операцион риск бошқариш 
жараёнини қўллашда изчил операцияларни самарали риск бошқариш 
тушунчалари ва усулларини қўллаш вазифасини ўз ичига олади. Ресурслар 
муаммосини ҳал қилиш учун ўз назорати ёки компания ваколатли бўлимидан 
ташқарида рискли масалаларни бошқариш жараёнларини амалга оширишда 
иш ўрнига боғлиқ бўлади. Ҳар қандай ҳақиқий бўлмаган рискни камайтириш 
чора-тадбирлар юқори риск протседуралари ёрдамида қўлланилади. 
Операцион рискларни бошқаришда керак бўладиган элементлар: 
• MSN - Миссион: марказий мақсад ва вазифалари; 
• Man - Инсон элементи; 
• Mach - Машина: аппарат ва дастурий таъминот; 
• Media - Атроф муҳит ва операцион ҳодисалар йиғиндиси. 

---

182 
Рискларни бошқариш жараёни уч даражада ишлайди. Шу усулда 
ишлаш афзал бўлади-да ҳар бир ишга ёки вазифага, вақт давомийлигида 
рискни бошқариш ва бажаришда ресурслар ҳар доим мавжуд бўлмаслиги 
мумкин. Риск бошқаришда вазиятни "муддатли" ақлий ёки оғзаки шарҳ 
ёрдамида албатта маълумот ёзишни асосий риск бошқариш жараёнини 
белгилашда ходимлар томонидан иш билан вақт-сиқилган вазиятда қарорлар 
қабул қилиш мушкул бўлиб қолади. Хатарларни бошқариш ушбу даражаси 
пайтида ишлатилади. Бу шунингдек, турли вазиятларда хатарларни 
бошқаришнинг энг осон амалий даражаси ҳисобланади. Бу режасиз воқеа 
содир бўладиган ҳаракатларда тегишли курс танлаш учун айниқса фойдали. 
Бўлажак операциялар, стандарт фаолият, хизмат ёки ўқув жараёнида ҳам 
кўриб чиқилиши мумкин бўлади.