Таълим вазирлиги

 
I. “Black-Skoulz” модели 
“Black-Skoulz” назарияси шаклланиши1970-1980 йилларни ўз ичига 
олиб, бу модел баҳолаш усуллари ва теҳник ўрганишни ўз ичига оладиган 
хилма-хил бахолаш учун ёндошувларни ўз ичига оладиган қуйиаги 
жараёнлар умумлашмасидан иборат бўлади.

Аввало, бўлиб ўтган воқеа-ходисалар ўрганилади; 

Косалтинг мутахасислари ва хукумат амалиётчи(иқтисодчи)лари 
кўрсатмалари асосида давлат корхоналари фаолияти йўлга қўйилади; 

Ташкилий хавф бошқаришга харакат қилинади; 

Рискларни камайтириш ва ва қолдиқ рискларни баҳолашга харакат 
қилинади. 
Шу билан бир қаторда ишлаб чиқаришда қарор қабул қилиш жараёнида 
корхонанинг эхтёжлари ва унга қўйилган чекловларни қараб чиқиш талаб 
қилинади. Мисол учун, бирор бир ривожланаётган компания рискларни 

---

248 
бошқаришда Опционларни сотиш ёки сотиб олиш учун зарур вақтни туғри 
танлаши лозим. Лекин бу корхона қимматли қоғозлар бозорида рискси 
иштирок этади дегани ҳам эмас.
“Black-Skoulz” моделиэнг мухим тушунчаларидан бири ҳисобланади. У 
Блаек Фишер, Роберт Мертон, ва Мейрон Скоулз томонидан 1973 – йилда 
ишлаб чиқилган. У замонавий қимматли қоғозлар бозорида ҳали ҳам кенг 
ишлатилади ва Опционларнинг адолатли баҳосини белгилашда кенг 
қўлланилади. 
Опцион- ҳуқуқдир, яъни қимматли қоғозларнинг маълум миқдорини 
маълум нарҳда ва белгиланган муддатда сотиб олиш ёки сотиш ҳуқуқини 
берувчи контракт. Опцион бўйича узун позицияни эгаллаган шахс (яъни 
сотиб олувчи) бозор конъюнктурасининг яхши бўлмаган ҳолатида 
контрактни бажармаслик ҳуқуқига эга бўлади. Опционларнинг икки турини 
кўрамиз: колл опцион (сотиб олишга ҳуқуқ) вапут опцион (сотишга ҳуқуқ). 
II. 
“Black-Skoulz” модели формуласи