Таълим вазирлиги тошкент молия институти

1.1.1-Rasm. Uy xo’jaliklari iqtisodiy manfaatlari

8

 

                                                             

8

Mavzuga oid adabiyotlar asosida magistr tomonidan tuzildi. 

Uy xo’jaliklari manfaatlarining funktsional shakllari 

Mulk sohibi 

sifatida 

Daromad oluvchi 

sifatida 

Iste’molchi 

sifatida 

Inson kapitalini 

yaratuvchi sifatida 

Resurslarni 

muqobil 

joylashtirish 

Daromadlarni 

divesifikatsiyalash 

Tovar va 

xizmatlarni tanlab, 

ular majmuasini 

yaratish 

Inson kapitali 

uchun resurs 

yaratish 

Mulkni to’la-

to’kis iqtisodiy 

realizatsiyasi 

Daromadlarni 

maksimallashtirish 

Tovar va xizmatlar 

iste’molini 

kengaytirish 

Inson kapitalini 

yaratishda 

boshqalar bilan 

aloqa o’rnatish 

Mulkdan 

maksimal naf 

ko’rish 

Daromadlar 

taqsimotini muqobil 

qilish 

Tovarlar va 

xizmatlar 

iste’molini oqilona 

qilish 

Inson kapitaliga 

sarflarni 

optimallashtirish 

---

11 

 

Turli xo’jalik iqtisodiy manfaatlari o’zaro bog’liqdir. Ular bir-birini 

to’ldirishi va ular o’rtasida ziddiyatlar bo’lishi mumkin. Mehnat bozoridagi 

manfaatlar o’rtasidagi ziddiyat mehnat bozoridagi oldi-sottisida amalga oshirilib 

uy xo’jaligi manfaatlari va firma iqtisodiy manfaatlariga zid kelishi mumkin. 

Chunki maksimal foydaga intilish ishlab chiqarishda tejamkorlikni talab qiladi, 

bu esa mehnat haqi hisobidan ham bo’lishi mumkin. Biroq foydani baham 

ko’rish tadbirkor va ishchi xonadonlari manfaatini uyg’unlashtirib, jamiyatda 

ijtimoiy inoqlik va barqarorlikka olib keladi. Iqtisodiy manfaatlarning o’ziga 

xosligi bir tomondan konkret iqtisodiy tizim obyektiv sharoitlari bilan ikkinchi 

tomondan alohida  xo’jalik subyektlari  manfaatlarini anglash darajasiga 

bog’liqdir.  

Ta’kidlash muhimki, iqtisodiy manfaatkor uning subyekt  tomonidan 

anglanganidan so’ng mustaqil tarzda amalga oshirilishi mumkin. Odatda 

manfaatlarni anglab etish ularni ro’yobga chiqish jarayonida muhim rol 

o’ynaydi, chunki subyekt tomonidan chuqur anglagan manfaat kuchli stimullar 

yaratadi. Subyektlar tomonidan anglagan manfaatlar ularning maqsadini hosil 

etadi, maqsadga intilish esa iqtisodiy faollik chaqiruvchi stimul bo’ladi. 

Uy xo’jaliklari manfaatlariga xos dinamik o’zgarishlarni quyidagicha 

ifodalash mumkin. (1.1.2-Rasm).