Ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Manbalar va adabiyotlar
Alimov I va b. Arxivshunoslik. Toshkent, 1997.
Teoriya i praktika arxvnogo dela v SSSR. Moskva, 1980.
15 - Mavzu: Arxiv hujjatlaridan foydalanishning maqsad va shaklari
Reja:
1. Arxiv hujjatlaridan foydalanishning maqsadlari
2. Arxiv hujjatlaridan foydalanish shakllari
3. Arxiv hujjatlaridan foydalanishning hisobi
Arxivlarning faoliyati jamiyatga, fanga
xizmat qilishga qaratilgandir. Arxivlar o’z
fondlaridagi hujjatlardan tadqiqotchilarning,
aholining har tomonlama foydalanishini ta’min etishlari kerak.
Arxiv hujjatlaridan foydalanishning
maqsadlari
64
Hozirgi kunda arxivdagi hujjatlardan ilmiy, xo’jalik, targ’ibot va tashviqot,
o’quv-tarbiya maqsadlarida, shuningdek fuqarolarning ijtimoiy-huquqiy va mulkiy
manfaatlarini qondirish maqsadida foydalaniladi.
Olimlar arxivlardagi hujjatlardan ilmiy maqsadlarda foydalanib, dolzarb
ilmiy muammolarni yechishlari mumkin. Arxiv manbalari ayniqsa tarix fanining
rivojlanishi uchun g’oyat muhimdir. Tarix fanining ilmiy xulosalari asosan arxiv
hujjatlarida keltirilgan faktik materiallarni o’rganish, ularni tahlil etish va
umumlashtirish asosida yuzaga keladi. Arxivlardagi hujjatlarga faqatgina
tarixchilar emas, balki tilshunos va adabiyotshunoslar, san’atshunoslar, me’morlar,
biologlar, mediklar hamda boshqa fan va madaniyat vakillari murojaat qiladilar.
Arxiv hujjatlaridan xalq xo’jaligini rivojlantirish maqsadida ham
foydalaniladi. Arxiv materiallari iqtisodiyotni tashkil etish va boshqarishda, sanoat,
transport, qishloq xo’jaligi va boshqa sohalarni yuksaltirishda muhim o’rin tutadi.
Arxivlar adabiyot va san’atning rivojiga ham katta hissa qo’shmoqdalar.
Yozuvchilar, rassomlar, me’morlar, kino va teatr xodimlari kitoblar, maqolalar,
ocherklar, ssenariylar yozishda, me’morchilik obidalarini ta’mirlashda, asarlar
to’plamini yaratishda arxiv hujjatlardan keng foydalanmoqdalar.
Arxivlar maktab va maorif sohasida ham muhim ishlarni amalga oshirishi
mumkin. Hujjatlardan tarix darslarida foydalanish o’quv jarayonining samarasini
oshiradi. Arxiv hujjatlaridan maktabda o’lkashunoslik ishlarini tashkil etishda
foydalanish mumkin. Oliy o’quv yurtlarida tarix darslarida arxiv materiallaridan
keng foydalanish maqsadga muvofiqdir. Hujjatlardan foydalanish darslarni
jonlantiradi, talabalar olayotgan bilimlarni mustaxkamlaydi, yoshlarda
vatanparvarlik tuyg’ularini shakllantiradi.
Arxiv hujjatlari fuqarolarning ijtimoiy-huquqiy ehtiyojlarini qondirishga
xizmat qiladi.
Arxi
v
hujj
atlaridan foydalanishning quyidagi shakllari mavjud:
1. arxiv ma’muriyatining tashabbusi bilan
tashkilot va muassasalar hamda jamoatchilikni mavjud hujjatlar haqida
xabardor qilish;
2. arxiv materiallarini nashr etish;
3. arxivlar o’quv zallarida tadqiqotchilarning hujjatlardan foydalanishi;