Таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
4 МАЪРУЗА. АСОСИЙ ХУЖАЛИК ЖАРАЁНЛАРИ ҲИСОБИ 
 
Маъруза режаси: 
1.Таъминот жараѐнининг ҳисоби
2. Ишлаб чиқариш жараѐнининг ҳисоби
3.Сотиш жараѐнининг ҳисоби 
1. ТАЪМИНОТ ЖАРАЁНИ АСОСИЙ КЎРСАТКИЧЛАРИ ВА 
УЛАР ҲИСОБИНИНГ ВАЗИФАЛАРИ 
 
Ҳар қандай хўжалик юритувчи субъектнинг асосий фаолияти бир-
бири билан узвий боғлиқ бўлган таъминот, ишлаб чиқариш ва сотиш 
жараѐнларини ўз ичига олади. Бухгалтерия ҳисобида корхоналар
асосий фаолиятини ташкил қилувчи ушбу жараѐнларни соний ва 
суммовий жиҳатдан ифодаловчи турли кўрсаткичлар тўғрисидаги 
ахборотлар шаклланади. Чунончи, таъминот жараѐнини ифодаловчи 
бундай кўрсаткичларнинг асосийлари бўлиб қуйидагилар ҳисобланади 
(15.1- расмга қаранг).
 
 
 
15.1- расм. Таъминот жараѐни асосий кўрсаткичлари 
Таъминот жараѐни бўйича бухгалтерия ҳисобининг асосий 
вазифаларига қуйидагилар киради: 

меҳнат предметлари ва воситаларини уларнинг моҳиятини очиб 
берувчи мезонларига мос равишда ҳисобга олиш; 

меҳнат предметлари ва воситаларини тўғри туркумлаш ва 
гуруҳларга ажратиш; 

меҳнат предметлари ва воситаларини тўғри баҳолаш; 

меҳнат предметлари ва воситаларига қилинган қўшимча 
харажатларни (ташиб келтириш, бож ва солиқ тўловлари, курс 
ТАЪМИНОТ ЖАРАЁНИ АСОСИЙ КЎРСАТКИЧЛАРИ 

Меҳнат предмети, яъни материаллар таъминотини ифодаловчи 
кқрсаткичлар; 

Меҳнат воситалари ва қуроллари таъминотини ифодаловчи 
кўрсаткичлар 

Меҳнат кучи (ходимлар) таъминотини ифодаловчи кўрсаткичлар


---

ўртасидаги фарқлар, устамалар, сертификациялаш ва бошқалар) тўғри 
ҳисобга олиш, уларни ушбу бойликлар таннархига (қийматига) ѐки
корхона харажатларига киритиш; 

меҳнат предметлари ва воситалари ҳолати ва харакатини тўғри, ўз 
вақтида ва тегишли бошланғич ҳужжатлар билан расмийлаштириш ва 
ҳисобга олиш; 

меҳнат предметлари ва воситаларига моддий жавобгарликни 
таъминлаш, моддий жавобгар шахслар томонидан ҳисоботларни туғри 
ва ўз вақтида тузилиши, тақдим этилишини назорат қилиш; 

меҳнат предметлари ва воситалари ҳолати ва харакати бўйича 
моддий жавобгар шахсларнинг ҳисоботлари маълумотлари ва ҳисоб 
маълумотларини тўлиқ уйғунлигини таъминлаш; 

меҳнат предметлари ва воситалари бутлигини таъминлаш, бунинг 
учун уларни белгиланган муддатларда қайта руйхатдан ўтказиш 
(инвентаризация қилиш), унинг натижаларини тўғри аниқлаш ва ҳисобга 
олиш; 

мавжуд меҳнат предметлари ва воситаларидан унумли 
фойдаланиш, бунинг учун корхонада меъѐридан ортиқ ѐки кераксиз 
меҳнат 
предметлари 
ва 
воситаларини 
сақламаслик, 
улар 
нобудгарчиликларига ва талон-тарожига йўл қўймаслик, кераксиз 
меҳнат предметлари ва воситаларини сотиш ва унинг натижаларини 
тўғри ҳисобга олиш; 

меҳнат предметлари ва воситаларини асосли равишда қайта 
баҳолаш ва унинг натижаларини ҳисобда тўғри акс эттириш ва 
бошқалар.