Ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi metrologiya

langan hisoblash  o ‘lchash  o ‘zgartkichi  va  solishtirish  qurilmasini 
namoyon  etadi.  Asbobning  tuzilmasi,  tasvirini  shartli  belgilash 
uchun funksional sxemadan foydalaniladi.  Ularning barcha o ‘zgar- 
tirishi inobatga  olinib,  o ‘lchanayotgan kattalik asbobning  ishlash 
jarayonida aniqlanadi.
Barcha  o ‘lchash  asboblarini  o ‘zgartirish  xususiyati  bo‘yicha 
uchta  turga:  to ‘g ‘ridan  to ‘g ‘ri  o ‘zgartiruvchi;  o ‘zgarishni  solish­
tirish va  aralash  o ‘zgartiruvchi  asboblarga bo‘lish  mumkin.
54

---

2.6-rasm.  O ‘lchash  asboblarining  sinflanishi.
M a’lumotni tavsiflashga ko‘ra o ‘lchash vositalari quyidagilarga 
b o‘linadi:
1.  Shkalali o ‘lchash vositalari.
2.  Raqamli o ‘lchash vositalari.
3.  O ‘ziyozar o ‘lchash vositalari.
Analogli  (shkalali)  o ‘lchash  asboblari,  o ‘z  navbatida,  elektro- 
mexanik turdagi analogli asboblarni qamrab olib,  magnitoelektrik 
o ‘lchash asboblari; elektromagnit o ‘lchash asboblari; elektrodina- 
mik o ‘lchash asboblari; elektrostatik o ‘lchash asboblari va induksion 
o ‘lchash asboblariga b o ‘linadi.
Analogli o ‘lchash asboblari o ‘lchanayotgan kattalikning uzlukiz 
o ‘zgarish funksiyasini ko‘rsatuvchi asboblar deb ataladi. Bu asboblar 
soddaligi,  arzonligi,  yuqori mustahkamligi,  turli sharoitlarda qo‘l- 
lanishi,  aniqlik sinfi 0,05 gacha ishlab chiqarilishi bilan farqlanib, 
elektrik o ‘lchashlarda asosiy texnik vositalar guruhini tashkil etadi.
Analogli o ‘lchash asboblari yoki bevosita ko‘rsatuvchi asboblar 
elektr  o ‘lchashlar  va  umuman,  o ‘lchash  texnikasida  keng  o ‘rin 
olgan  asboblardan  hisoblanadi.  Bu  turdagi  asboblarda  ko‘rsatuv 
qaydnomasi uzluksiz (funksional) ravishda o ‘lchanayotgan kattalik
55

---

X