Ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi metrologiya

8
2.9-rasm.  Magitoelektrik  asbob  qurilmasi:
1
 — doimiy magnit;  2 — magnito‘tkazgich;  3 — qutbli uchlik;  4 — harakatlanuvchi 
ramka;  5 —  o ‘zak;  6 —  asbobning  sezgirligini  rostlash  uchun  magnitli  shunt;
7
 —  uzaytirgich;  8  —  kuchaytirgich;  9 —  ko‘rsatuvchi  strelka.
ko‘p  b o ‘lmagan  —  bir  necha  mkA dan  bir  necha  o ‘n  mA  gacha 
tok  kuchi  o ‘tkazilib,  g‘altak  va  uzatuvchi  qimirlamasligiga  olib 
keladi. Tok va kuchlanish b o ‘yicha o ‘lchash chegaralarini kengay- 
tirish uchun  ramaga  shunt va q o ‘shimcha  qarshiliklar qo‘shiladi.
Magnitoelektrik o ‘lchash mexanizmlari ampermetr,  voltmetr, 
ommetr va galvanometrlar sifatida ishlatiladi.
Bu asboblarning bir qancha afzalliklari mavjud: shkalasi to‘g‘ri 
chiziqli; sezgirligi yuqori;  o ‘lchash xatoligi kichik.
Shuningdek, kamchiliklari bor: faqat o ‘zgarmas tok zanjirlari- 
dagina ishlay oladi;  bevosita katta qiymatdagi toklarni o ‘lchay ol- 
maydi;  tannarxi baland.
Elektromagnit  o ‘lchash  asboblari.  Ularning  ishlash  prinsipi 
ferromagnit materialdan qilingan o ‘zak bilan o ‘lchanayotgan kattalik 
proporsional magnit maydon ta’sirlashuviga asoslangan.
Elektromagnit  asboblarning  asosiy  elementi  elektromagnit 
tizimda o ‘zgarmas yoki o ‘zgaruvchan tokda o ‘lchanayotgan katta­
likni o ‘zgartiruvchi o ‘lchash  sxemasidir  (2.10-rasm).
Elektromagnit  tizimi  g‘altagida  elektr  toki  g ‘altak  b o ‘yicha 
o ‘tuvchi  tok  kuchiga  proporsional  kvadratda  o ‘ qning  aylanish
60

---

2.10-rasm.  Elektromagnit  asboblarining  asosiy  elementlari: