Ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi metrologiya

o ‘zgartirish funksiyasi, sezgirlik,
 
sezgirlik  ostonasi
  kiradi.
O 
‘zgartirish funksiyasi
  —  o ‘lchash  vositasining  kirishidagi  (X) 
va  chiqishidagi 
(Y)
  kattaliklari  qiymatlarining  o ‘zaro  funksional 
bog‘liqligidir.
O ‘zgartirish funksiyasi analitik ifoda b o ‘yicha 
(Y   =  f
 (X)  o ‘z- 
gartirish tenglamasi),  grafik tarzda va jadval ko‘rinishida berilishi 
mumkin.
O ‘zgartirish  funksiyasi  ko‘pincha  o ‘lchash  vositasining 
graduirovkali xarakteristikasi
 deyiladi.
O ‘lchash  vositasi uchun  (yoki  o ‘lchash  vositasining  aniq  turi 
uchun) ko‘rsatilgan o ‘zgartirish funksiyasini o ‘lchash vositasining 
nominal o ‘zgartirish funksiyasi  Y  =  f n( X
)  deyiladi.
Ideal  holda  o ‘lchash  o ‘zgartkichlari  va  o ‘lchash  asboblarining 
nominal  o ‘zgartirish  funksiyasi  chiziqli  bog‘liqlikda 
Y = k n ( X
) 
bo‘ladi. Bunday asboblar bir tekis shkalali bo‘lib, ularda ikki qo‘shni 
belgilar orasidagi oraliq butun shkala bo‘yicha bir xil, ya’ni propor­
sional bog‘liq bo‘ladi. Asboblarda o ‘zgartirish funksiyasining chiziqli 
bo‘lishi qaydnomalarni olishni osonlashtiradi, subyektiv xatoliklarni 
esa kamaytiradi.
Sezgirlik  (umuman  sezgirlik)  —  o ‘lchash  vositasining  tashqi 
signalga nisbatan ta’sirchanligi,  sezuvchanligidir.  Umumiy holda 
sezgirlik  o ‘lchash  vositasining  chiqish  signali  o ‘zgarishini  shu 
o ‘zgarishning  sababchisi  —  kirish  signali  o ‘zgarishiga  nisbatidan 
aniqlanadi:
70

---

lim —-  »  —-  .
Дх®0  А Х  
А Х
(2.18)
Sezgirlikning o ‘lchamliligi kirish va chiqishdagi kattaliklarning 
o ‘lchamliliklaridan aniqlanadi.
ularning doimiyligi deyiladi va u o ‘lchash o ‘zgartkichlari va asbob­
larining asosiy xarakteristikalaridan biri bo‘lib hisoblanadi.
K o‘rsatuvchi  strelkali  asboblarning  sanoq  qurilmasi  (ko‘rsat- 
kichi) shkala va ko‘rsatkichdan tuzilgan.  Shkaladagi sonli qiymatlar 
ko‘rsatilgan belgilar shkalaning sonli belgilari deyiladi.  Shkalaning 
ikki qo‘shni belgilari orasidagi oraliq