Таълим вазирлиги низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети

Дарснинг якуни
: Бизнинг саѐҳтимиз охирига етди. Бугун бизга саѐҳатда 
нималар ѐрдам берди? Қандай қизиарли ва янги нарсаларни билиб олдингиз? 
Кусто командаси ѐрдам учун сизларга миннатдорчилик билдиради ва эсдалик учун 
сизларга «Денгиз туби тадқиқотчилари» значогини совға қилади.
21. Табиий илмий таълимда интегратив 
ѐндашув. 
Таълим соҳасидаги ҳужжатларда ўқувчиларида дунѐни яхлит ѐки умумий 
идрок этиш буйича педогогик йўлланма кўзга ташланади. 
Мактабнинг мезон вазифаларидан бири- ўқувчиларда оламга ўзаро боғланган 
бир бутун деб кўриниш ва тушуна олиш ва уни халқ услубларини билишдан 
иборат. 
Инсон муаммолари ва уни дунѐга муносабати , яъни «инсон ва табиат», 
«инсон ва жамият», « инсон ва инсон» кабилар таълим мазмуниниг марказига 

---

85 
айланмоқда. Табиий таълим мазмуни инсон ва табиатнинг ўзаро мулоқоти 
атрофида ўқув фанларнинг бирлашувидан иборат бўлиши керак, бу ўз навбатида 
табиий илмий билимларини сифат жиҳатидан янги тавсифларга олиб келади.
Айнан фанлар бирлашуви асосида биосферани илмий идрок этишда табиий 
фанларнинг ўрнини самарали кўрсаткичи мумкин. Жумладан инсон фаолиятининг
тинчлик учун курашдаги аҳамиятини ўрганиш. Охир оқибатда барча мактаб 
фанларининг бу махсус ва умум маданий билимлар нисбатининг ўзгаришига олиб 
келади (кейингилар фойдасига ). 
Шундай қилиб, умумлаштириш табиий илмий таълим мазмунини 
гуманитарлаштиришнинг асосий омилига айланади.
Бизнинг тадқиқотлар кўрсатишича, табиий илмий таълим мазмунини ягона 
методологик гуманитарлаштириш табиий идрок этиш қуйидаги тизимлардан 
иборат . «Табиат фан – техника – жамият – инсон» . Табиат- инсон тизимида 
оламни ялпи идрок этиш, тизим микиѐсида фикрлаш ва аксиѐлогик баҳолаш- янги 
диалектик тизимни ишлаб чиқаришда бошланғич мезон сифатида шаклланади.
Бундай ѐндошишда таълимда илмий мезон янги сифат касб этади. Табиий илмий 
таълим мазмунини гуманитарлаш концепцияси асосида интегратив ѐндошувдаги 
бизнинг тажрибамиз 3-синфлар учун табиатшунослик курси консепциясини ишлаб 
чиқиш. 
«Табиатшунослик» интегратив курси ўқувчиларда дунѐнинг замонавий 
табиий-илмий кўринишига мос келувчи идрок этиш услубини шакллантиришга 
(ялпи фикрлаш) қайсики, ўз ечимининг гуманитар йўлларини талаб қилувчи, 
ҳозирги дунѐ долзарб муаммоларини тушунишга имкон беради. 
Курс табиий-илмий таълим мазмунини гуманитарлаштириш асосида ишлаб 
чиқилган, қайсики, ягона методологик асосда қуйидаги билимлар интеграциясини 
асослаб беради, яъни табиий билимлар объектларини ўргатиш «табиат-фан-
техника-жамият-инсон». Альтернатив йўлни аниқлашда инсон ва унинг фаолияти 
табиий-илмий билимлар тизимига жалб этилиб қолади.