Таълим вазирлиги наманган муҳандислик-қурилиш институти энергетика

Кўндаланг ёриқларда сўндириш усули

Кўндаланг ёриқларда сўндириш усулида ёй устуни билан кўндаланг ёриқлар йўналиш бўйича мос тушади ва ёйнинг асосий таъсири ёй устунида содир бўлади. Бунда ёй сўндириш камерасидаги кўндаланг ёриқларнинг ичига ёй тарқалиб, камеранинг деворлари орқали совуш жараёни содир бўлади.

Юқори босим остида сўндириш усули

Иссиқлик ўтказувчанлиги сўндириш камерасидаги ҳавонинг ионлашувига боғлиқ, босимнинг ошиши билан ионлашув камаяди ва ҳавонинг иссиқлик ўтказувчанлиги ортади. Шундай қилиб ёйнинг совуши тезлашади ва ёй тезда сўнади.

Мойда сўндириш усули

Мойда сўндириш усули ўзгарувчан ток занжирларини узиб-улашда ишлатиладиган юқори кучланишли узгичларда қўлланилади. Узгич контактлари ажратилганда мойда газли пуфакчалар пайдо бўлади. Газли пуфакчалардаги ҳавонинг 70-80% ни жуда яхши совутиш хусусиятига эга бўлган водород ташкил этади. Ёй сўндириш камерасидаги (ЁСК) газли пуфакчаларда совуқ ва иссиқ ҳавонинг тезда аралашиб кетиши ҳамда юқори босим ёйни жадал суратларда совушига олиб келади.

Мойли ёй сўндириш камераси
1-қўзғалмас контакт;
2-қўзғалувчан контакт;
3-ЁСК девори;
4-мой;
А-ёй устуни;
Б-волорот қобиғи;
В-парчаланиш соҳаси;
Г-газ соҳаси;
Д-буғ соҳаси;
Е-буғланиш соҳаси.
Ҳаво пуркаш усули
Ҳаво пуркаш усули ўзгарувчан ток занжирларида ишлатиладиган юқори кучланишли узгичларда ишлатилади. Бунда босим остидаги ҳаво оқимини мажбурий пуркалади, совуқ ҳаво оқими ёй соҳасидаги ионлашган иссиқ ҳавони сиқиб чиқаради ва электр ёйи сўнади.
Ҳаво пуркаш усулида тайёрланган ёй сўндириш камераси (ЁСК) кўндаланг, бўйлама ва кўндаланг-бўйлама пуркаш кўринишида бўлиши мумкин.
Кўндаланг пуркаш кўринишида ёй сўндириш камераси (ЁСК) ўзининг соддалиги, ишончлилиги ва камеранинг кам ишдан чиқиши туфайли кенг тарқалган.

Кўндаланг пуркаш орқали совутиш схемаси

1-қўзғалмас контакт;

2-ёй устуни;
3- ЁСК девори;
4- қўзғалувчан контакт;
P_к-камерадаги босим;
P_б-камерадан ташқаридаги (бакдаги) босим.