Таълим вазирлиги Гулистон давлат университети

2.9-Мавзу. Ем-хашак тайёрлаш машиналари.
Режа:

1. 
   Ем-хашак тайёрлашнииг чорвачилик ривожидаги тутган ўрни
   
2. 
   Ем-хашак тайёрлаш машиналарига қўйиладиган агротехника
   3. Ем-хашак тайёрлашда қўлланиладиган технологиялар.
   

4. Ем-хашак тайёрлаш машиналаринииг тузилиши ва ишлаши.
Адабиётлар : 1, 6, 10
1. Ем-хашак тайёрлашнииг чорвачилик ривожидаги тутган ўрни. Чорвачилик қишлоқ хўжалигини муҳим тормоқларидан ҳисобланиб, аҳолини қимматли озиқ-овқат маҳсулотлари: сут, гўшт, тухум билан, саноатни эса жун, қоракўл, тери каби хом ашёлар билан таъминлайди. Чорвачиликни ривожлантириш қишлоқ хўжалиги олдида турган биринчи даражали вазифалардан ҳисобланади. Бу вазифани муваффақиягли ҳал этиш учун энг аввало мустаҳкам ем-хашак базасини барпо этиш зарур.
Ем-хашак тайёрлашнинг асосий манбалари табиий ва сунъий (экилган) ўтларни ўриб олишдир. Ўтлардан пичан, ўт брикетлари, сенаж ва кўп ҳолларда силос тайёрланади. Ўтларни қайта ишлаб витаминларга бой ут уни олинади.
2. Ем-хашак тайёрлаш машиналарига қўйиладиган агротехника
Юқори сифатли ем-хашак тайёрлаш учун ўримни агротехника муддатларида олиб бориш шарт.
Агротехника талабларига кўра, бошоқли ўтларни бошоқланиш, дуккаклиларни гунчалаб, гулга кириш даврида ўриб олиш зарур. Табиий яйловларда ўтларни ердан 4...4,5 см, сунъий ўтларни эса 5..6 см баландликда ўриш талаб этилади. Ўт ўргичлар иш давомида ўрилаётган ўтларни узунасига уюмлаб кетиши зарур.
Уюмланган ўтларни намлик даражаси 20-30% га етганда туп қилинади. Тупдаги ўт намлиги 15...17% бўлганда ғарамлар ҳосил қилинали. Ўюмланган ўтларни пресслаб тойлашда пичаннинг намлиги 30% дан ошмаслиги зарур ва тойнинг зичлиги 200 кг/м³ дан ошмаслиги зарур.
Витаминларга бой ўт уни тайёрлаш учун кўп йилик ўтларни гуллашгача, бир йилликларини эса гуллаш ва мевалаш даврида ўриб олиш лозим.
Сочма ва брикетланган пичан тайёрлашда ўт поясининг кесиш узунлиги 8...15 см бўлиши керак. Ўт уни, брикет ва қумолоқланган см тайёрлашда эса ўт поясини кесиш узунлиги 2...3 см кам бўлади, чунки пояларни агрегатларда қуритилаётганда, у яхши аралашади ва кам қувват сарфланади.