Таълим вазирлиги фарғона политехника институти энергетика факультети

Qo‘zg‘atish bo‘yicha sozlash tamoyili. Ushbu tamoyilning mazmuni shundaki, bu tamoyil bo‘yicha barcha BTOga ta'sir etuvchi qo‘zg‘atuvchilar orasidan tizim e'tiboriga fakat bitta (asosiy) qo‘zg‘atuvchi tanlab olinadi, qolgan barcha ikkinchi darajali qo‘zg‘atuvchilarga tizim e'tibor karatmaydi. Bunday tizim ochiq deb yuritladi.

1.2. rasm. Qo‘zg‘atuvchilarni sozlashning strukturaviy sxemasi.
Afzalliklari: sxemaning soddaligi; yuqori tezta'sirchanligi (chunki teskari aloqalar mavjd emas); ushbu tizimda barqarorlik muammosi mavjud emas.
Kamchiliklari: ishning uncha yuqori bo‘lmagan aniqligi xalakitlarning (tashqi qo‘zg‘atuvchilarning) kuchli ta'siri.
Sozlashning kombinatsiyalangan tamoyili. Bu tamoyil chetlanish bo‘yicha boshkaruv tamoyili va qo‘zg‘atish bo‘yicha boshkaruv tamoyillarining barcha afzalliklarini o‘zida mujassamlashtirgan bo‘lib, yuqori aniqlikdagi tizimlarni qurishda ishlatiladi.

2. 
   rasm. Sozlashni kombinatsiyalangan tamoyilining strukturaviy sxemasi.
   

Adaptatsiyalash (moslashuvchanlik) tamoyili. Ushbu tizim ish sharoitidagi o‘zgatirishlarga avtomatik ravishda moslashadi, avtomatik tarzda eng optimal boshkaruv konunini tanlaydi, ya'ni tizimning o‘zi optimal boshqaruv tamoyiliga moslasha oladi.
2.3. Avtomatik tizimlarning asosiy elementlari
Elementlarni bajargan ishlariga qarab, funksional sxemani ko‘rib turib, amalda uchraydigan barcha elementlarni funksional belgilariga ko‘ra bir necha guruhga bo‘lish mumkin.
Topshiriq beruvchi elemetlar ob’ektining chiqishdagi o‘zgaruvchini topshiriq bo‘yicha berilgan qiymatini aniqlashga imkoniyat yaratadi. Boshqarish tizimlarida bunday elementar bo‘lib prujina, etalon qarshiliq etallon kuchlani manbasi, tayanchli yarim o‘tkazgich diod, yuq sath va hakazolarni olish mumkin. Kuzatish tizimlarida esa beruvchi (yoki topshiruvchi) elementlar bo‘lib dvigatel, inson qo‘li kabi narsalar sanaladi.