Таълим вазирлиги бухоро давлат университети

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 
1. Bakuras N,S, Kambarov R. S. Virаshivaniy rassadi i ovoshey v plenochnix teplisax. Т. Fan . 
1979. 104 str.
2. Dospexov B.А. metodika polevogo opita. Izd. 5-М., Agropromizdat 1985.361-s 3. Zuyev
V.I., Аtаxodjayev А.А., vа boshq. Chuchuk qalampir himoyalangan yer sabzavotchiligi. 
Тоshkent-2014. 254-255 b. 4. Zuyev V.I., Аtaxodjayev А.А. vа boshq: “Himoyalangan yerlarda 
кo’kat va каm tаrqalgan sabzavotlarni yetishtirish” Тоshkent 2010. NOSHIR. 215 b. 5. Papanov 
А. N., Zaxarchenko Е.P. Оvoshi v zashishennom grunte. Permm. Permskoy knijnoy izd.vo, 
1989. 240 str. 6. V.I.Zuyev, А.А.Аtaxadjayev, Sh.I.Аsatov, А.К. Kodirxo’jayev,U.I.Акramov 
“Himoyalangan jоy sabzavotchiligi”. Тоshkent “Iqtisod-mоliya”. 2014 yil. 350 b. 7. Lyan Е, 
Niyazov М. Issiqxonalarda sabzavot yetishtirish.O’zbekiston qishloq 
хo’jaligi jurnali. №12. 2011 y. 
MICROSOFT ACCESS МУҲИТИДА ТУПРОҚЛАРНИНГ АТРИБУТИВ 
МАЪЛУМОТЛАР БАЗАСИНИ ЯРАТИШ 
Г.Т.Джалилова, А.Қ.Жетписбаева 
 
Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий Университети
Тупроқшуносликда ахборатларни сақлаш, ундан осон ва тез фойдаланишда турли 
дастурий таъминотларни аҳамияти катта. Ушбу соҳада бундай дастурий таъминотлар 
тупроқ деградацияси жараёнларини аниқлаш, баҳолаш, олдини олиш ишларини 
режалаштиришда бир қанча афзалликларга эга.
Тадқиқотлардан кўзланган асосий мақсад Microsoft Access муҳитида Қорақалпоғистон 

---

187 
Республикаси Амударё тумани тупроқларининг атрибутив маълумотлар базасини(АМБ) 
яратиш. Тадқиқот объектида суғориладиган ўтлоқи-тақир, суғориладиган тақир-ўтлоқи, 
суғориладиган ўтлоқи аллювиал тупроқлар тарқалган. Тадқиқотлар давомида Microsoft 
Access муҳитида маълумотлар базасини яратиш учун атрибутив маълумотлар тўплаш 
мақсадида тадқиқот объектини табиий омилларни ландшафтли ёндашиш асосида 
ўрганиш ва баҳолаш (ўрганилаётган ҳудуднинг жойлашган жойи, геолого-геоморфологик 
тузилиши, тупроқ ҳосил қилувчи она жинслари, гидрографияси, иқлими, рельефи ва 
ўсимлиги) режалаштирилган. Шу билан бир қаторда Microsoft Access муҳитида 
маълумотлар базаси учун ўрганилган ҳудудда тарқалган тупроқларнинг хосса-
хусусиятлари бўйича маълумотларни тўплаш ва тахлил қилиш тадқиқотларнинг асосий 
вазифаларидан биридир. Тадқиқотлар якунида тўпланган ва таҳлил қилинган маълумотлар 
Microsoft Access муҳитида атрибутив маълумотлар базаси шаклида жамланади ва 
Ўзбекистон Республикаси адлия вазирлиги хузиридаги интелектуал мулк агентлигига 
расмийлаштириш учун топширилади. 
Тадқиқот объектида тарқалган тупроқларнинг атрибутив маълумотлар базаси (АМБ) 
ахборотларни структурасига кўра босқичма-босқич классификациялаш, маълумотларни 
тизимлаш, турли ахборот блокларини умумий параметрларига кўра бирлаштириш 
имкониятига эга. АМБ Microsoft Access дастурий пакети асосида тузилган бўлиб, шуни 
инобатга олиш лозимки, Accessда тузилган МБ ArcGIS хотирасида сақланиши ва бошқа 
лойиҳалар учун ҳам тавсия этилиши мумкин. Тузилган АМБ нинг функционал 
имкониятлари тупроқларнинг ҳозирги ҳолатини баҳолаш ва сўровни амалга ошириш 
имкониятларини берувчи маълумотларни тизимлаштиришдан иборат. Яратилган 
маълумотлар базаси реал маҳсулот сифатида, интелектуал мулк ҳисобланади.