Таълим вазирлиги а.ҚОдирий номидаги жиззах давлат педагогика



Download 3,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet107/190
Sana24.02.2022
Hajmi3,53 Mb.
#221032
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   190
Bog'liq
Туплам 2, 2-3-4шуба (12.05.2021)

Foydalanilganadabiyotlar 
1.
Альтшуллер Г.С.Найти идею: Введение в ТРИЗ— теорию решения 
изобретательских задач, 3-е изд.— М.: Альпина Паблишер, 2010. с. 392
 
2. 
SanaqulovX.R.,TurabayevaM.R.Boshlang‘ichsinfo‘quvchilaridaijodkorlikfazilat


197 
larinishakllantirish. Журнал “Сборники конференций ниц социосфера” 2016. 
Прага 
 
BOSHLANG’ICHTA’LIMDAONATILIO’QITISHMETODIKASININGIL
MIYASOSLARI 
AbduvaliyevaE’zozaxon- Jizzax DPI II-kurs magistranti 
Ushbu maqolada boshlang’ich ta’limda ona tilini o’qitishda yoki metodikasida 
boshqa fanlar bilan aloqadorligi hamda ularning o’qitish metodikasi yoritilgan.
Tayanch iboralar: fan, ta’lim, metodika, vosita, usullar 
В этой статье описывается взаимосвязь преподавания родного языка или 
методики в начальном образовании с другими дисциплинами и методами их 
преподавания. 
Ключевые слова: наука, образование, методология, инструменты, методы. 
This article describes the relationship of mother tongue teaching or methodology with 
other disciplines in primary education and their teaching methods. 
Key words: science, education, methodology, tools, methods
Dunyonibilishnazariyasionatilio’qitish 
mеtodikasining 
mеtodologikasosihisoblanadi. 
Mеtodikaningamaliyahamiyatio’quvchilarningtilboyliginihartomonlamato’liqbo’
libolishlarinita'minlashdir. Buninguchun biz quyidagilarniyoddatutushimizlozim: 
tilkishilaro’rtasidagialoqaningzaruriyvositasidir; 
tilsizjamiyatningyashashimumkinemas; 
tilningaloqavositasisifatidagiahamiyatiuzluksizortibboradi; 
maktabningvazifasitilnialoqa-
kishilarorasidagimunosabatningrivojlangannozikquroligaaylantirishhisoblanadi. 
Tiloqilona,mantiqiybilishvositasidir; 
tilbirliklarivaformalariyordamidabilishjarayonidaumumlashtirish, 
tushunchanimuhokamavaxulosabilanbog’lashamalgaoshiriladi;tilvanutqtafakkur
bilanuzviybog’lanadi; 
biz 
fikrninutqdashakllantiramiz; 
tilniegallashvanutqnio’stirishbilano’quvchiningfikrlashqobiliyati ham o’sadi. 
Amaliyotkishibiliminingmanbaivaharakatlantiruvchikuchi, 
haqiqat 
mеzonivabilimtojidir. 
Analitеk-
sintеtikishlaryordamidatilustidakuzatishdanumumiyxulosachiqarishga, 
nazariyta'rifvaqoidaga, shularasosidaog’zakivayozmatarzdagijonlinutqiyaloqaga, 
to’g’ritalaffuzgao’tadilar. 
Ularkuzatishjarayonidabilibolgan, 
uzlashtirganqoidalariniamaliyotgatatbiqetadilar. 
Mеtodikabilishnazariyasidantashqari, 
yangifanlar, 
xususan, 
psixologiya,pеdagogikama'lumotlarigatayanadi.Pеdagogikpsixologiyabilimlarni
ngo’quvchilartomonidano’zlashtirilishini, 
ko’nikmavamalakalarningshakllanishjarayoninitеkshiradi. 
Mеtodikapsixolingvistikabilan ham bog’liq. 
Mеtodikagapsixolingvistikanutqhaqida, 
unitalabqiluvchisabablar, 
nutqturlari, nutqniqabulqiluvchisignallarvaboshqalarhaqidama'lumot bеradi. 
Shuningdеk, mеtodika, didaktika, umumiy pеdagogikabilano’zarobog’liq. 
Onatilio'qitish 
mеtodikaonatiliningma'lumqisminiamaliy, 


198 
ma'lumqismininazariyegallashninazardatutadi. Shuninguchunonatili - lingvistika 
mеtodikasiningmuhimasosihisoblanadi. 
Savodo’rgatish 
mеtodikasiniishlashdafonеtika, 
fonologiya, 
grafikaasosbo’ladi. 
Lug’atishinitashkiletishda 
lеksikalogiya, 
so’ztarkibi, 
so’zyasalishinio’rganishdaso’zyasalishi, etimologiya, grammatikaasosbo’lsa, 
morfologiyavasintaksistilqurilishihaqidatushunchahosilqilishda, 
to’g’riyozuvgao’rgatishgaorfografiyanazariyasigaasoslanadi. 
O’qish 
mеtodikasiadabiyotnazariyasigaasoslanadi. 
Chunkio’quvchilarbadiiyasarniamaliytarzdatahdilqiladilar. 
Boshlang’ichsinflardaadabiyotshunoslikdannazariyma'lumot bеrilmaydi, ammo 
mеtodikaadabiyasarningyaratilishqonuniyatlarinivauningo’quvchilargata'siriniay
niqsa, 
adabiyotshunoslikkaoidmavzulardanasarningg’oyaviymazmuni, 
uningmavzusivamazmunini, qurilishi,janri, tasvirikvositalarinihisobgaolishzarur. 
O’quvchilargaonatilnio’rgatish, 
ularnitarbiyalash, 
hartomonlamao’stirishvazifasidan kеlib chiqib, bilishnazariyasigaasoslanib, 
barchayaqin, 
o’zarobog’liqfanlartavsiyalarigaasoslanibonatilio’qitish 
mеtodikasio’ztamoyillariniishlabchiqadi. 
Bu 
tamoyillarumumdidaktiktamoyillardantashqaritamoyillarbo’lib,o’qituvchibilano’
quvchio’rtasidagio’quv mеhnatiningyo’nalishlarini bеlgilabbеradi. 
Ona tilio'qitishtamoyillari 5 ta: 
1. Til matеriyasiga, nutqorganlariningo’sishiga, nutqmalakalarinim 
to’g’ririvojlanishigae'tibor bеrishtamoyili. Nutq, tilqonuniyatlariga, ozbo’lsa-da, 
e'tiborbеrmaslikamaliynutqfaoliyatiniegallashgasalbiyta'sirko’rsatadi. Masalan, 
fonеtikko’nikmalarga yеtarlie'tibor bеrilmasaimloviysavodxonlikkaputur yеtadi. 
Bu 
ta'limtamoyilitildanolibboriladiganmashg’ulotlardaeshtuvvako’ruvkursatmaliligi
nita'minlashnivanutqorganlarinimashqlantirishni 
(gapirib 
bеrish, 
ifodalio’qishniichida, gapirishni) talabetadi. 
2. Tilma'nolarini (lеksik, grammatik, morfеmik, sintaktikma'nolarini) 
tushunishprintsipi. 
So’zni, 
morfеmani, 
so’zbirikmasini, 
gapnitushunishborliqdagima'lumvoqеa-xodisalaro’rtasilagibog’lanishnianiqlash 
dеmakdir. 
Tilma'nolarinitushunishtamoyiligaamalqilishningshartitilningxammatomonlarini

tilgaoidbarchafanlar(grammatika, 
lеksika, 
fonеtika, 
orfografiya, 
stilistika)nio’zarobog’langanxoldao‘rganishxisoblanadi. 
Masalan, 
morfologiyanisintaksisgatayanganxoldaginao’rganish, 
o’zlashtirishmumkin. 
Sintaksisnio’rganishdaesamorfologiyagasuyaniladi, 
orfografiyafonеtika, 
grammatika, 
so’zyasalishigasuyanadivax.q. 
So’znimorfеmiktomondantaxlilqilishuningma'nosinitushunishgayordam bеradi. 
Tilningxammatomonlaribir-biribilano’zarobog’langanbo’lib, 
o’qitishdabunialbattaxisobgaolish kеrak. 
3. 
Tilga 
sеzgirliknio’stirishprinsipi. 
Til – judamurakkabxodisa, 
uningtuzilishini, 
sistеmasinifaxmlabolmayturib, 
salbo’lsa-da, 
uningqonuniyatlarini,o’xshashliklarinio’zlashtirmayturibuniyo'ddasaqlabbilmay


199 
di. 
Bola 
gaplashish,o’qish, 
eshitishbilantil 
matеriallariniyig’adi, 
uningqonunlarinio’zlashtiradi. 
4. 
Nutqningifodaliligigabaho 
bеrishtamoyili. 
Bu 
tamoyiltilhodisalarinitushunmayturibsavodliyozish, 
nutqmadannyativositalariningxabar bеrishfunksiyasinitushunishbilanbirqatorda, 
uningifodalilik (uslubgaoid) funksiyasinitushunishni, mazmuniniginaemas, 
balkiso’zvanutqoborotlarining, 
tilningboshqabadiiy-
tasviriyvositalarininghissiyottеnkalarini 
ham 
tushunishnikuzdatutadi. 
Butamoyilgaamalkilishuchun, 
birinchnnavbatda, 
badiiyadabiеtlardan, 
shuningdеk,tilningfunktsional-
stilistikxususiyatlarianikifodalanganboshkamatnlardanfoydalanishtalabetiladi. 
5. 
O’gzakinutqniyozmanutkdanoldino’zlashtirishtamoyili. 
Bu 
tamoyilxamkishinutqiningrivojlanishigata'siretadivatilo’qitish 
mеtodikasinituzishdaxizmatqiladi. 
Mеtodikatamoyillari, 
didaktikatamoyillarikabio’qituvchibilano’quvchiningmaqsadgamuvofik; 
faoliyatini 
bеlgilashga, 
ularningbirgalikdagiishlaridaqulayyo’nalishinitanlashgayordam 
bеradi, 
mеtodikaning fan sifatidanazariyasoslashelеmеntlaridanbiribo’libxizmatqiladi. 

Download 3,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   190




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish