|
I. SHaxsning umumiy xislatlari (sifatlari, jihatlari):
1.YOqimlilik, jozibadorlik, dilbarlik, ko`rkamlik. Insonni birlmchi ko`rishdayoq ko`zga tashlanadigan jozibali, dllbar o`ziga xosligi. Ko`rkam odam fakat kiyimi bilangina emas, muomalasi, odobi bilan e`tibor topadi.
2.YOqimtoylik, kelishgaplilik - bunday xislatli klshllar xipcha, engll, bo`yi-bastiga mos, ortikcha og`lrllkdan xoli, kiyimi o`ziga, yoshiga, ishiga, atrof muhitga mos tailangan insonlar xlsoblanadi. Kelishganllk, kimmatbaxo kiyimlar bilan yoki mingan avtomashinasining rusumi bilan emas, balki o`z ishiga, yoshiga mos xatti-harakatlari, odob va axlok normalariga rioya qilishlik bilan o`lchanadi, xarakterlanadi.
3.Istarasi issiqlik - ayrim insonlar haqida gap ketganda istarasi issiq yoki turqi sovuq deb baholashadi. Istarasi issiq odamning yuzidan nur yog`ilib turadi. Inson yuzining rangi oq, qora, sarik, bug`doyrang bo`lishi mumkin, lekin istarasi issiqlik rang tanlamaydi.
4.Maftunkorlik, fusunkorlik, afsunkorlik ko`proq ayollarga xos bo`lib, go`zallik, idshalik, o`ziga maftun etuvchi o`ziga xoslik bilan xarakterlanadi.
5.Oydinlik, yorqinlik, ochiqlik - bunday xislatli insonlarnn ko`ngli ochiq odam, teskarisnni esa mug`ombir deyiladi. Uzbeklarda bir maqol bor: yuz ko`r hol, so`r deyiladi. YA`ni inson yuzida uning ochiq ko`ngilliligi ravshan ko`rinib turadi.
6.Salovatlilik, savlatlilik, hurmatga sazovorlilik. Hurmatli insonning salobati bosadi, deyiladi xalkimizda. Bu xislat ham kiygan kiyimi bilan o`lchanmaydi. Ruslarda, mehmon kiyimiga qarab qarshi olinib, aqliga qarab kuzatiladi, degan bir naql bor. Savlatlilik kishini atrofdagilarning nechoglik hurmatini joyiga qo`yishi, tutgan mavqeidan o`zini pastrok olib boshqalarnig hurmatini balandroq qo`yishga xarakat qilishi bilan xarakterlanadn.
7.Buyuklik, daholik - ulkan inson tashabbusni o`zgardaniga oladi, u ko`pchilik insonlar takdirini ijobiy tomonga burishga tayyor turadi.
8.Monandlik, muvofiqlik, uyg`unlik - insoinning xam aqliy, ham jismoniy, ham axloqiy, ham irodaviy xislatlarining uyqashliligi tushuniladi.
9. Rivojlanganlik, taraqqiy qilganlilik, etuklik, aqli rasolik, iqtidorlilik, salohiyotlilik-insonolgan bilimlar salmog`i bu bilimlarning yaxshn ishlarga tezkor qo`llanilishi bilan o`lchanadi.
10. Har tomonlilik, har taraflamalilik, ko`ptomonlamalilik - shaxsda shakllangan va rivojlangan ijobiy xislatlarning ko`p qirraligini, ayrim olingan xislatdan ko`ra ko`pchilik xislatlarning bir xilda mukammal rivojlanganligi tushuniladi.
11. Bekamiko`stlik, butunlilik - xalqimizda hamma xislatlari badastur degan naql bor. Aslida beayb parvardigor, lskii ummatlar ichida xam bir butui, yaxlit insonlar uchraydi.
12.Nafislik, noziklik, nafosatlilik, latofatlik inson o`zining nafis tabiati, yurish-turishi bilai go`zallik iamunasmni eslatadn.
13.YAshovchanlik, umribokiylik, barhayotlilik. SHunday insonlar borki ularning nomi tirikligidayok tarix daftariga oltin xarflar bilan yoziladi. Biri qoldirgan shogirdlari bilan, biri yaratgan buyuk ilmiy, San’at asarlari bilam, yana biri afsonaviy qahramonligi, kishilar katta ko`pchiligining takdirini yaxshi tomonga burishligi bilan, xalqiga, butun olam axliga ko`rsatgan karomati bnlan barxayot bo`ladi.
14.So`zamollilik, so`zga chechanlilik, shoirtabiatlik - shaxsshning so`zamolligi bnrnnchi so`rashishidanoq bilinad. To`liq ma`nodagi so`zamollik deganda eshituvchilarga mazmunli va`z ayta olishlik, etkazilishi zarur bo`lgan ma`noni bo`rttirib, dramalashtirib, lirik so`zlar, qochirim gaplar bilai bezash ko`nikmasi, xalqsevar shoirlar she`rlaridan, so`z ustalarinig nakllaridan, xalq makollaridan ustalik bilan foydalanish tushuniladi. So`zamollik san`ati nutq madaniyati bilan bog`liq narsa.
15.Ruhlanganlik, ko`tarinkilik, jo`shqinlik, ulug`vorlik, ulug`sifatlilik - o`quvchilarni, talabalarni, nainki barcha tinglovchilarni biron bir faoliyatga safarbar kilish uchun so`z aytuvchining o`zi ko`tarinki ruxda bo`lishi, jo`shqii nutq so`zlashi lozim.
16.Jiddiylik, bosiklik - ma`lum tajriba soxibi, masalaga engil-elpi karamay jiddiy yondoshadigan, kam gapirib ko`p ishlaydigan, xar bir so`zi, har bir harakatiga javob beradigan shaxs.
17.Moslashuvchanlik, egiluvchanlik - oldindan kutilmagan, og`ir sharoitlarga tez moslashib, butun imkoniyatlarini, muammolarini echishga karatish, baxona qidirmay imkoniyat izlash.
18.Madaniyatlilik, odoblilik, kamsuqumlilik -har bir millatga xos odob-axloq normalarining umuminsoniy madaniy, madaniylik elementlari bilan hamohang bo`lishi.
19.Ziyolilik, savodxonlik, o`qimishlilik - shaxs umumiy xislatlarining asosini tashkil etadi. Ziyoli shaxs o`zining xatti-harakatlari bilan ziyo tarqatadi, o`kimishlilikning namunosib ko`rsatadi, odamlarning ko`ngliga tszroq io`l topa biladi.
20. Tabiiylik, odillik, oddiylik- shaxs o`z xatti-harakatlari, odobi, axloqiy tabiy qanday bo`lsa shundayligicha ko`rsatish xislati.
Do'stlaringiz bilan baham: |
