Talabasi karimova dilnozaning kurs ishi tayyorladi: Karimova Dilnoza lmiy rahbar

Birodar qayoqqa 
ketayapmiz? 
(II t, 46-b). 
Yuqoridagi gapda so`zlovchining niyati o`zini va boshqalarni 
qayoqqa ketayotganini aniqlash, bu haqida axborot olish maqsadida 
tinglovchiga - 
birodar
iga murojat kilyapti. Uning diqqatini nutq 
jarayoniga jalb qilyapti. Undalmali gaplarda sub`ektlar miqdori ham 
kengayadi: ob`ektiv vaziyatdagi muayyan harakatni bzaga chiqaruvchi 
sub`ektga tinglovchi sub`ekt ko`shiladi. 
Biror qo`shimcha ma`no beruvchi undalmalar nutq adresatini 
ko`rsatish bilan birga, uni xarakterlaydi, emotsional bo`yoqqa ega 
bo`lib, nutq ta`sirchanligini ta`minlaydi. Masalan: 
Domlajon, 
uydamisiz? 
(II t, 224-b). 
Misolda undalma so`zlovchining tinglovchiga 
bo`lgan hurmatini ifodalashga xizmat kilgan. Bundan tashqari 
undalmalar yana bir necha xil qo`shimcha ma`nolarni berishini 
misollar asosida ko`rishimiz mumkin: 
a)
 
g`azab ma`nosini bildiruvchi undalmalar: 
Jim bo`l, 
ilonvachcha! 
(II t, 10- bet). 
Qo`llarimni bo`shat, haromi
(II t, 183-b). 

---

1
7 
b)
 
iltijo, yalinish ma`nolarini ifodalovchi undalmalar: 
Jon aka, 
bu kishini biz taklif qilganmiz. 
(II t, 353-b). 
v) hurmat ma`nosini ifolovchi undalmalar: 
Adamning gapi 
to`g`ri-a? 
(II t, 20-b). 
Og`ajon, sog`intirib bbordingiz-ku! (II t, 94-
b). 
g) erkalatish ma`nosini ifodalovchi undalmalar: 
Uyg`ondingmi, 
toychoq?
(II t, 8-b). 
El, og`ayningni ishi pachavaroq emasmi? 
(II t, 
336-b). 
d) piching, kinoya ma`nolarini ifodalovchi undalmalar: