Talabalari uchun darslik

Morgan qonuni
deb ataladi.
3.Krossingoverning sitologik isboti
Yuqoridagi misollarda krossingover hodisasining mavjudligi genetik 
tajribalar asosida isbotlandi. Haqiqatdan ham gomologik xromosomalar 
ayrim qismlari bilan o‘zaro almashinadimi degan mulohaza sitologik jihatdan 
tasdiqlanishi kerak edi. Odatda ota va onaning gomologik xromosomalari 
morfologik jihatdan aynan o‘xshash. Shunga ko‘ra ota-onaning gomologik 
xromosomalarini ayrim qismlari — genlari almashinganligini morfologik 
jihatdan isbotlash nihoyatda qiyin. 0 ‘rganilayotgan belgilami rivojlanishiga 
ta’sir etuvchi genlar bir-biridan biroz farqlanadigan gomologik 
xromosomalarda joylashgan taqdirdagina krossingovemi sitologik jihatdan 
isbotlash mumkin. 1931-yili 
B.Mak-Klintok 
va 
G.Kreyton 
makkajo‘xori 
ustida tadqiqot ishlarini olib borish mobaynida IX gomologik 
xromosomalar jufti morfologik va genetik jihatdan farq qiladigan formasini 
aniqlashdi. Bu formada gomologik xromosomalar juftining biri normal 
ko‘rinishda bo‘lib donning oq rangda bo‘lishini belgilovchi retsessiv gen
— c hamda kraxmalsimon endospermni ifodalovchi dominant gen wx* 
ga ega. Gomologik xromosomaning boshqasi esa uzunroq bo‘lib, bir elka 
qismi yo‘g‘onlashgan. Unda makkajo‘xori po‘stining qizil rangda bo‘lishiga 
ta’sir etuvchi gen — c^ hamda endospermning shamsimon boiishini 
ta’minlovchi wx geni joylashgan. IX xromosoma jufti morfologik jihatdan 
farqlangan doni qizil, kraxmalsimon endospermali digeterozigota duragay 
IX xromosomalari normal ko‘rinishda bo‘lgan, oq donli shamsimon 
endospermli makkajo‘xori bilan chatishtirilganda Fb ota-ona makkajo‘xori 
o‘simliklari singari oq rangli kraxmalsimon, qizil rangli shamsimon 
makkajo‘xorilar bilan bir qatorda po‘sti qizil kraxmalsimon va po‘sti oq 
shamsimon makkajo‘xorilar olingan. Po‘sti qizil, kraxmalsimon 
makkajo‘xorini xromosomalari mikroskop ostida ko‘rilganda bitta 
xromosomasini bir uchi yo‘g‘onlashganligi ma’lum bo‘lgan. Oq shamsimon 
makkajo‘xorida esa IX gomologik xromosomaning bittasi uzun, ikkinchisi 
normal holatda bo‘lgan.

---

с
wx
с
wx
qizil kraxmalsimon
wx|jwx
oq shamsimon
nokrossoverlar
krossoverlar
c 
c+T jc 
c | 
wx wx+| 4wx wx*
oq kraxmalsimon
qizil
kraxmalsimon
oq
shamsimon