Talabalari uchun darslik

33-rasm. Xitoy primulasi o ‘simligida xromosomada birikkan
genlaming rekombinatsiyasiga oid sxema. 1 — nokrossover xromosomalar;
2 — L va R genlari orasidagi krossingover; 3 — Rva S genlari orasidagi
krossingover; 4 - L - R va R — S genlari orasidagi qo ‘sh krossingovemi
ifodalaydi.
Odatda qo£sh krossingover sodir boclganda xromosomaning bir joyida 
ro£y bergan krossingover ikkinchi joyida ro£y bergan krossingoverga salbiy 
ta’sir ko£rsatib, uning tezligini kamaytiradi. Shuningdek xromosomaning 
ikkinchi joyidagi krossingover uning birinchi joyidagi krossingover tezligini 
kamaytiradi. Bu hodisaga 
interferensiya 
deyiladi. Nazariy jihatdan sodir 
bo£lishi lozim qo£sh krossingoverdan amalda hosil bo£lgan qo‘sh 
krossingoverni miqdori kam boiishini asosiy sababi shu. Yuquridagi 
misolimizda nazariy jihatdan sodir boiishi lozim boigan qo£sh 
krossingovemi aniqlash uchun ikkita yakka krosingovemi bir vaqtda 
bo£lish ehtimolidan keltirib chiqaramiz:
117 
34.0 
, л
2
( ^ x~
2
qq~ 
* • 
ya’rLi nazariy jihatdan sodir bo£lishi kerak
boigan krossingover miqdori.
Xitoy primulasi 
o‘simligida nazariy olingan qo£sh krossingover miqdori 
bilan amaliyotda kuzatilgan qo£sh krossingoverning qanchalik bir-biriga 
to£g£ri kelishini bilish uchun amalda olingan qo£sh krossingover miqdorini 
nazariy olingan qo£sh krossingover miqdoriga bo£lamiz, ya’ni 
2 ,5 :4 ,0
bu nisbatan 
0,62 
ga teng boiadi. Uni 
koinsidensiya koeffitsienti 
deyiladi.

---

Bunda yakka genlar orasidagi krossingover L—R, R—S, hamda qo‘sh 
krossingover L—R va R—S ko‘rsatilgan. 
Q o‘sh krossingover 
deb bir vaqtning 
o‘zida xromosomaning ikki yerida yakka krossingover sodir bokIishiga 
aytiladi.
Shuni aytish kerakki interferensiya hodisasi faqat xromosomalarda 
genlar bir-biridan uzoq masofada joylashganda ro‘y beradi. Agar 
xromosomada genlar yaqin joylashgan bo‘lsa, u holda amaliy krossingover 
va nazariy krossingover foizi bir-biriga to£g‘ri keladi.
5.Genetik xaritalar
Birikkan holda irsiylanuvchi bir xromosomada joylashgan genlar 
majmuiga 
birikish gumhi 
deyiladi. Organizmdagi genlaming birikish guruhi 
shu organizm xromosomalarining gaploid to£plamiga teng bo£ladi. 
Jumladan makkajo£xorida (