Талаба : Eranova Umida 1-мавзу. Жисмоний маданият назарияси ва методикаси фанининг мацсади хам да вазифалари



Download 79,29 Kb.
bet3/16
Sana21.02.2022
Hajmi79,29 Kb.
#57900
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16
Bog'liq
Eranova Umida Jismoniy tarbiya

Таянч тушунчалар: ижтимоий тизим, жисмоний баркамоллик, маънавий
баркамоллик, жисмоний ривожланиш, иктисодий ривожланиш, миаданий бойликларни ишлаб чикарувчи жисмоний тарбия ва ов фаолияти, ов куроллари, ов ва жисмоний сифатлар, ижтимоий онг, жисмоний тарбия тизими, гоявий негиз, ташкилий шакл, умумий жисмоний тайёргарлик, спорт тайёргарлик, касбий тайёргарлик, харбий тайёргарлик, мехнат тайёргарлиги.
Жисмоний тарбия ижтимоий тизим сифатида - Жамиятдан ташкарида маданият йук. Ижтимоий муносабатлардаги хар кандай узгаРиш маданиятга таъсир этади ва у бу муносабатларининг кандай натижаларга олиб келишидан хабар беради. Шу боисдан маданият нафакат утмишга ёки бугунги, шу билан бирга, инсоннинг узи пировард натижада маданият махсулидир. Хатто, айтиш мумкинки, маданий мухит кандай булса, инсон хам шундай шаклланади.
Ал-Фаробийнинг «Фозил одамлар шахри» асаридаги гояни олиб куринг. Унга кура жамиятнинг хар бир фукароси - мансаби, тутган урни, яъни ким булишидан катъий назар фозил киши. Фозил инсон уз давлатининг барча конун коидаларини яхши билади, унга амал килади, уз касбининг устаси, лозим булганда, ватани учун жонини фидо килади.
Маданиятнинг негизи жамиятнинг моддий хаёт шароитидир.
Моддий маданиятни (нарсалар, мехнат куроллари, малакалар моддий ишлаб чикаришнинг махсулоти ёки моддий хаётга хизмат килувчилар ва маънавий ижоднинг махсулоти) фарклаш кабул килинган.
Киши маданият сохасида уч соха буйича таъсир килади:
-кишилар томонидан яратилган тажрибани, (асосий санъат, техника, адабиётлар) кайт килинган маънавий ва моддий бойликлар маданиятини эгаллайди;
-жамоат уртасида маълум маданият бойликларини ташувчи булиб хизмат килади;
-узи ижод килади, янги яратилган маданий бойликлар маданиятнинг кейинги ривожланиши учун асосий омил булади ёки бошкача айтганда баркамол инсонни шакллантириш воситаси хамдир
Жисмоний маданият кишиларни хаётга ва мехнатга жисмоний машклар воситаси оркали тайёрлашга каратилган булиб, бунда табиатнинг согломлаштирувчи кучи, гигиена ва мехнат режими, дам олиши хисобга олинади ва ишлатилади.
Жисмоний маданиятни фаолият тамони (гоявий, педогогик, ташкилотчилик, хужалик ва бошкалар) ва натижа курсатиш (масалан спорт ютуклари, жисмоний тайёргарлик даражаси техник воситалар ва бошкалар) томони бир. Жисмоний маданият ва спорт маълум маънода умуман, жамиятнинг холатини курсатиб унинг ижтимоий сиёсий ва ахлокий тузилишини куриниш шаклларидан бири булиб хисобланади.
Мехнат хаётнинг махсус шакли сифатида кишини бирдан бир бойлигини ташкил килиб, жисмоний ривожланиш билан чамбарчас боглангандир. Ишлаб чикаришни хар кандай кишилик тажрибасини асосидир. Ишлаб чикаришни устириб ёки мехнат килиб, киши бир вактда уз шахеини такомиллаштиради. Озод кишининг мехнати маълум микдорда унинг рухий, ахлокий, жисмоний ва бадиий эстетик тарбиясининг воситаси хамдир.
Жисмоний маданият согасида махсус вазифаларидан ташкари умуммаданий вазифалар хам хал килинади. Буларнинг ичида масалан, халкнинг истеъмол килувчи (томошабин) сифатидагина эмас, балки маданий бойликларни ишлаб чикарувчи (катнашувчи, яратувчи), зиёли кадрларни тайёрлаш ва тарбиялаш, оммани маълум билимларга, шахени куникма ва малакаларни камол топтириш ва уз фикрини ифода килишни хар хил шакллари восита ва усулларини шакллантириш тарихий хамда миллатлар уртасидаги узаР° алокаларни ривожлантиришда мухим ахамият касб этади.
Жисмоний маданият сохасидаги маданиятнинг функцияси тажрибада хамма вакт янги усуллар яратилиши, янги воситаларни ишлатилиши, кишиларнинг психологиясига таъсир килишда хам куринади уни хамма вакт йигиб борилади.
Шу сабабли Президентимиз олимларга мурожат килиб, сизлар миллатимизнинг хакикий тарихини яратиб беринг, токи у халкимизга маънавий куч кудрат бахш этсин, гурурини уйготсин. Биз юртимизни янги боскичга. Янги юксак маррага олиб чикмокчи эканмиз, бунда бизга ёруг гоя керак. Бу гоянинг заминида халкимизнинг узлигини англаши ётади. «Хдкикий тарихни билмасдан туриб эса узликни англаш мумкин эмас». (Тарихий хотирасиз келажак йук, мулокат журнали, 1998 йил №5).
Жисмоний тарбия ижтимоий ходиса сифатида тахлил килинса, жисмоний тарбия тизимининг келиб чикиши ва ривожланишининг асосий конунларини, унинг вазифалари ва тузилишини тан олишга ёрдам беради. Бундай билимларнинг йигиндиси таълим ва тарбия принциплари асосида ёш авлодни жисмоний тарбиясини амалга ошириш зарурдир.
Жисмоний тарбия - ижтимоий муносабат соха ва ташкилий педагогик жараён булиб, жисмоний маданият бойликларини эгаллашга каратилгандир.
Кишилик жамияти тарихида жисмоний тарбиянинг келиб чикиши ва ривожланиши энг кадимий даврларга карайди (мансубдир). У узаор келишилган (харакатдаги) обектив (ишлаш куроллари ва ишлаб чикариш сатхи, жаимятни талаба ва бошк) омилидир.
Субъектов сабаб омили жамоат онгнинг ривожланиши:
Бир неча мехнат тажрибасини олиб боришида одам вакт утиши билан машк килишни фойдасини тушуниб олди яъни олдинги утказилган тайёргарликни мехнат ижобий натижалари орасидаги богланиш сабабини урганди. (Пономарев 1974). Бир нечта минг йиллаб инсон хайвонлар билан кучликда, чидамлиликда тезкорлик эпчилликда олишди. Бу олишувда мувафакият булиши мумкин эди, качонки жисмоний тайёргарлик шароити энг яхши булганда. Найза дротикларни улоктириш ёки мехнат куролларидан фойдаланиш халкларнинг узига хос нияти булиб, янги харакат куникмаларини сифатини шакллантириш учун узок вакт урганишни талаб килди. Бинобарин ишлаб чикаришнинг жисмоний ривожланган одамларга талаби жисмоний тарбияни келиб чикишига олиб келмас эди.
Бу талаб одамни машк килиш самарасини англашга ёки дастлабки мехнат куролларини эгаллаб олиш самарасига, мехнат жараёнига таъсир килишини тушуниб етдилар.
Йигилган ижтимоий тажрибаларни бериш (ошириш) учун (куролларни тайёрлаш усулларини) ижтимоий меросни колдириш учун юкори биологик механизм керак булди. Акс холда янада ишлаб чикариш куролларини (ук, ёй, болга) янада ихтиро килиш керак эди. Бундай механизм тарбия булди. Тарбия ижтимоий ходиса сифатида курилиб турган тажрибаларни ургатиш (узатиш)нинг тугма механизмига суянди (болаларга хос ухшатиб бажариш ва уйинлар).
Жамоат муносабатлари, мураккаблашган маданият халкларни шаклланишига таъсир килади.
Жамиятнинг иктисодий ва сиёсий тизими узгариши жисмоний тарбиянинг тизимини узгаришига олиб келади ёки янги тизим яратилади.
Бунда жисмоний тарбиянинг максад вазифалари восита методлари ва ташкил килиш хам узгаради. Факат жамоат ходисаси булган жисмоний тарбия одамни турмушига сингиб, доимий категорияга айланди.
Жисмоний тарбия тизимини максад ва вазифасини узгариши жисмоний тарбия воситалари жисмоний машкларга таъсир килди. Айрим жисмоний машкларни тури узгарди ёки уларни урнига янгиси пайдо булди. Буни 2 та сабаб билан изохлаш мумкин. 1-чидан жамиятнинг хар бир боскичида моддий шароитларни ривожланиши одамдан аник айрим харакат куникма малакаларини талаб килди. Янги вазифалар янги жисмоний машклар тизимини яратди. 2-чидан Жисмоний тарбия хакидаги фаннинг ривожланиши одамни харакат фаолияти конуниятларини чукур билишга имконият яратди ва натижада, бир томондан одам хаётида учрамаган жисмоний машкларни ишлаб чикаришга, бошка томондан, одамга унумли таъсир киладиган самарали воситаларни излаб топишга.
Жисмоний тарбияни ривожлана бориши билан жисмоний машкларнинг хар хиллари купая борд и.
Жисмоний тарбия тизими Узбекистан Республикасининг тинч курилиши билан банд кишиларнинг жисмоний ва маънавий кобилиятларини уйгун равишда ривожлантиришдек олижаноб максадга хизмат килади.
Жисмоний маданият билан мулокотда булиш, ундан фойдаланиш, воситаларини узлаштириш, жамиятда унинг кимматбахо бойликларини бериш ва купайтириш куп кирралидир. Буларни амалга оширишда биринчи даражали ролни «Жисмоний тарбия тизими» уйнайди.
Ибтидоий ишлаб чикариш ва ижтимоий муносабатларнинг алоихда хусусиятларини жисмоний тарбиянинг мехнат жараёни ва тарбиянинг бошка турлари билан чамбарчас алокаси белгилаб берилган. Синфий жамият вужудга келгунга кадар жисмоний тарбияни ривожлантиришга мехнатдан ташкари харбий иш хам таъсир утказади.
Урта Осиё илм - фани ва маданияти тарихида комусий билимлар сохиби Абу Али Ибн Сино (980-1037) энг мухим уринда туради. Унинг «Муътадил равишда ва уз вактида бадантарбия билан шугулланувчи одам бузилган холатлар туфайли келиб чикувчи касалликларни давосига мухтож булмайди (1993, 316 бет)» деб башорат килади.
Йуналтирилган гоявий тамойиллар, максад вазифалари
Илмий - методик концепцияси
Дастур мазмуни ва меъёрий асослари



Мажбурий курс
Мустакил машгулотлар

Ташкил килишни давлат Шакли
Ташкил килишни жамоатчилик шакли


Жисмоний маданиятни социал амалиёти тизимни ишлаши учун шароит Профессионал кадрларни тайёрлаш ва махсус илмий - текшириш
муассасалари
Тиббий - педагогик тизими назорати
Ахборот билан таъминланганлиги
Материал - техник база


  1. Download 79,29 Kb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish