Talab tushunchasi va uning miqdoriga ta`sir qiluvchi omillar. Talab qonuni

3-chizma. Talab egri chizig`i.

Grafikdagi DD chiziq narx va talab hajmi wrtasidagi teskari bog`liqlikni tasviriy aks ettiradi.

Grafikdagi har bir nuqta tovarning aniq narxi va iste`molchi shu narxda sotib olishi mumkin bwlgan tovar miqdorini kwrsatadi.

Narx va talab hajmining wzgarishi wrtasidagi teskari bog`liqlikni kwrsatuvchi bu chiziq talab egri chizig`i deyiladi.

Agar talab egri chizig`i wzining oldingi holatida qolsa va bunda u yoki bu tovarni sotib olishdagi har qanday miqdoriy wzgarish talab miqdorining wzgaruvchanligini bildiradi.

Talab qonunining amal qilishi quyidagi sabablar orqali izohlanadi:

1) har qanday narx iste`molchi uchun twsiq vazifasini wtaydi. Iste`molchilar ma`lum bir tovarni uning narxi past bwlsa, kwproq sotib ola boshlaydi. Iste`molchi uchun narx sotib olishga xalaqit qiluvchi twsiq sifatida namoyon bwladi. Bu twsiq qancha yuqori bwlsa, u shuncha kam tovar sotib oladi. Boshqacha aytganda, yuqori narx iste`molchining xarid qilish istagini swndiradi, past narx esa bu istakni kuchaytiradi.

Real iqtisodiy hayotda ba`zan bu qoidaga zid bwlgan, ya`ni ayrim tovar narxining wsishi bilan unga bwlgan talab miqdorining yanada ortishi holati ham uchraydi. Bu holat Giffen samarasi deb (ingliz iqtisodchisi R.Giffen nomi bilan) ataladi. Giffen kambag`al ishchi oilalari kartoshka qimmatlashishiga qaramasdan uni iste`mol qilish kengayishini kuzatib, bu samarani tasvirlab kwrsatgan. Tushuntirish shunga asoslanadiki, kartoshka kambag`al oila ovqatida mahsulotlarning asosiy qismini egallaydi. Agar kartoshka narxining wsishi rwy bersa, bunda kambag`al oila gwsht sotib olishdan umuman voz kechishga majbur bwladi, wzining kwp bwlmagan daromadining barchasini kartoshka sotib olishga sarflaydi.

Demak, bunday vaziyatda narxlarning oshishi zarur tovarlarga talabning kamaymasdan, aksincha uning oshishiga olib kelishi mumkin.

2) almashuv samarasining amal qilishi. Ayrim holatlarda tovar narxining pasayishi natijasida iste`molchining, boshqa tovarlar xarid miqdorini qisqartirmagani holda, ushbu tovarni oldingiga nisbatan kwproq miqdorda sotib olish imkonining paydo bwlishidir. Boshqacha aytganda, tovar narxining pasayishi iste`molchi pul daromadining xarid quvvatini oshiradi, buning natijasida u oldingiga kwra kwproq tovar sotib olish imkoniga ega bwladi.