Taktik tayyorgarlik

Kartani joyda orientirlash

Kartani orientirlash deyilganda undagi joy predmetlari tasvirlarini ularning haqiqiy joylashishiga mos keltirishni tushuniladi. Orientirlash faqat joy predmetlari bo`yicha ko‖zda chamalab bajarilsa, u tahminiy va bu maqsad uchun tegishli asbob qo‖llanilsa aniq bo`lishi mumkin. Joyda orientirlar sezilarlicha etarli bo`lganda kuzatuvchi kartadagi o`z holatini unchalik qiynalmasdan topadi va uni orientirlaydi . Joyda orientirlar kam bo‖lganda va cheklangan ko`rinish sharoitida orientirlash ketma-ket yaqinlashish usulida dunyo tomonlarini aniqlashdan boshlanadi (eslatma: eski kartalarda asosiy yunalish sharqqa lotincha orient deyilganligidan orientirlash atamasi kelib chiqqan)

Joy predmetlari bo‖yicha kartani orientirlash
Quyoshli kunda (yarim kun) tushlik chiziq yunalishini soat stiferblati bo‖yicha aniqlash mumkin. Stiferblatga gorizontal holat berilib, soat milini quyoshga yo`naltiriladi. Soat mili yunalishi hamda 1 raqam 55 (qishda) va 2 raqam (yozda) orasidagi bissektrisa tushlik chiziq yo`nalishini ko`rsatadi . Sayyohlarning joy premetlari bo`yicha tushlik chiziq yo`nalishini aniqlash usullarini eslash foydali:
1) daraxtlarning shimoliy tomonida mox ko‖proq, u toshlarning shimoliy tomonini qoplaydi;
2) alohida o`suvchi;



Meridian yo`nalishini aniqlash

Quyosh va soat bo`yicha aniqlash daraxtlarning janubiy tomoni shoxlari zichroq va barglarga boyroq tuyiladi;

3) kesilgan daraxtlarning to`nkalarida yillik o`sish halqalari shimoldagiga qaraganda kattaroq va h.k.
Tungi kechada meridian yo`nalishini Katta Ayiq yulduzlar turkumidagi Qutb yulduzi bo`yicha aniqlash mumkin. Kartani aniqroq orientirlash uchun kompasning har xil turlari qo`llaniladi. Sayyoxlarning joy predmetlari bo`yicha tushlik chiziq yo`nalishini aniqlash usullarini eslash foydali:
1) daraxtlarning shimoliy tomonida mox ko`proq, u toshlarning shimoliy tomonini qoplaydi;
2) alohida o‖suvchi daraxtlarning janubiy tomoni shoxlari zichroq va barglarga boyroq tuyuladi;
3) kesilgan daraxtlarning to`nkalarida yillik o‖sish xalqalari shimoldagiga qaraganda kattaroq va x.k.
Tungi kechada meridian yunalishini Katta Ayiq yulduzlar turkumidagi Qutb yulduzi bo`yicha aniqlash mumkin.