Taktik tayyorgarlik

Topografik kartalarda shartli belgilarni vazifalari.

Topografik kartalardan mamlakatimiz hududini geografik jihatdan o‖rganish, halq xo‖jaligining turli tarmoqlariga oid xilma-xil ilmiy va amaliy masalalarni echish hamda davlatimiz mudofa qobiliyatini oshirish maqsadlarida foydalaniladi. Kartadagi shartli belgilar geografik ob‖ektlarni ifodalaydi, topografik kartalar va planlarda tafsilot, joydagi predmetlar va relefning ayrim elementlari shartli belgilar bilan tasvirlanadi.

Topografik kartalarda joy tafsilotlari mahsus shartli belgilar bilan quyidagi guruhlarga bo‖lib ko‖rsatiladi: 1) relef; 2) gidrografiya; 3) o`simlik va tuproq qoplami; 4) aholi yashaydigan punktlar, sanoat, qishloq xo`jalik korxonalari va sostial – iqtisodiy ob‖ektlar; 5) chegaralar; 6) orientir bo`la oladigan ayrim ob`ektlar. Topografik kartalarda joyning relefi gorizontallar bilan, qolgan barcha tafsilotlar esa shartli belgilar bilan tasvirlanadi. Rel‖efning ayrim elementlari va tafsilotlarini gorizontallar bilan ifodalash mumkin bo‖lmasa shartli belgilar bilan belgilanadi.

Bularga jarliklar, chuqurliklar, qo‖rg`onlar va boshqalar kiradi.

Shartli belgilar:

Har xil masshtabli kartalar va planlar shartli belgilari bilan bir birida farq qiladi. Qabul qilingan shartli belgilar karta va planlarni tuzuvchi barcha korxonalar tomonidan qo`llanishi majburiy hisoblanadi.

Kartada nuqtaning to’g`ri burchakli koordinatalarini aniqlash

Chizmada berilgan B nuqtaning koordinatlarini topishda oldin kvadratning quyi kilometrli chizig`ini abssissasi yoziladi, ya‖ni: 6065 km. B nuqta joylashgan nuqtani, kartaning chiziqli masshtabidan foydalanib AB masofa o‖lchanadi, uning qiymati joyda nimaga tengligi aniqlanadi. Hosil bo`lgan 570 m kattalikni chiziqning abssissasi bilan qo`shiladi x=6 065000m+570 m=6 065 570 kattaligi qo‖shiladi. Shunday tarzda B nuqtaning koordinatasi aniqlanadi. Kvadratning chap tomonining ordinatasi qiymati yozilib 4307 km unga joydagi bB chiziqning 240m uzunligi qo`shiladi y = 4 307 000m+240 m=4 307 240m.