Тахмин / Башорат қилиш Тахмин / Башорат

2.1 Содда (наив) башоратлар

• Ооо, бир дақиқа....
• Ўтган ҳафта 250 ғилдирак сотдик.... Хўш, кейинги хафтада....

• Исталган муддат учун башорат аввалги муддатнинг содир бўлган кўрсаткичига тенглаштирилади.

Содда башоратлар қўлланилиши

• Барқарор вақт сериялари маълумотлари
• Ft = Энг сўнгги маълумот= At-1
• Мавсумий фарқлар
• Ft = Ўша мавсумнинг энг сўнгги маълумоти = At-n
• Трендли маълумотлар
• Ft = Энг сўнгги маълумот + Энг сўнгги Тренд = At-1 + (At-1 – At-2)
• Ишлатиш осон
• Деярли ҳеч қандай харажат йўқ
• Тайёрлаш тез ва осон
• Маълумотлар таҳлили йўқ
• Тушунишга осон
• Юқори аниқлик билан таъминламайди
• Аниқлик учун стандарт бўлиши мумкин

2.2 Ўртача кўрсаткич олиш усуллари

• Ҳаракатланувчи ўрталик (Moving average - MA)
• Пропорционал Ҳаракатланувчи ўрталик (Weighted moving average - WMA)
• (Якка) Экспоненциал Текислаш
• Чизиқли тренд чизиғи
• Трендга мосланган Экспоненциал Текислаш (Қўшма Экспоненциал Текислаш)
• Мавсумий факторлар

Ҳаракатланувчи ўрталик

• Ҳаракатланувчи ўрталик (MA): Бир нечта сўнгги вақтдаги ҳақиқий натижаларнинг ўртачасини топувчи ва маълумотлар қўшилиши билан уни янгилаб борувчи метод.
• Пропорционал Ҳаракатланувчи ўрталик (WMA): башорат ҳисоб-китобида вақт сериясидаги энг сўнгги натижаларга кўпроқ пропорция берилади.

• Ft = MAn=

• n

• At-n + … At-2 + At-1

• Ft = WMAn=

• n

• wnAt-n + … wn-1At-2 + w1At-1

• wn < wn-1 < wn-2 < ….< w1

Содда Ҳаракатланувчи ўрталик (MA)

• Ҳақиқатда

• MA3

• MA5

• Ft = MAn=

• n

• At-n + … At-2 + At-1