Tadrij (arabcha)-klassik poeziyadagi badiy usullardan biri bo’lib, darajama

Ritorik murojaat – nido va  xitob tarzidagi murojaat, stilistik usullsrdan biri. 

Ritorik  murojaat  ham,  ritorik  so`roq  singari,  she’riy  ritmik  nutqda  intonatsiyani 

kuchaytirishga  xizmat  qiladi.  Masalan,  Xorazmiy  “Muhabbatnoma”da  shamol 

orqali  salom  yo`llash  usulidan  tashqari  murojaat  undov-nido  usulidan  ham 

foydalanadi. 

 

Ayitkil, e visoling umr bog`i, 

 

Eshiging tuprog`i kavsar bulog`i. 

 

Ayitgil, e so`zi yolg`on, jafokor, 

 

Qovoqlari qaroqchi, o`zi  ayyor... 

 

Ruju’  (  arabcha  –  qaytish  so`zidan)  –  shoir ba’zan    kishi,  narsa  va  hodisani 

dastlab xayoliga kelgan ma’lum obrazli ifoda orqali tasvirlab, ayni  zamonda poetik 

ifoda  va estetik ta’sirni kuchaytirish niyatida undan kuchli so`z  -  obraz yaratadi  

va  buni  avvalgisidan  kechish  yoki  qaytish  yo`li  bilan  beradiki,  bu  hol 

adabiyotshunoslikda ruju’ 

deyililadi. Masalan: 

 

Bu  durri noyob   vafmi   ekan, 

 

Gar ul emas, mehrigiyomi ekan? 

 

Mehrigiyo   demakki, anqodur ul, 

---

10 

 

 

Javhari fardu, duri yaktodur ul. 

                                                            ( Navoiy, „Mahbub ul-qulub“) 

 

Azm  ayla sabo ul guli xandonimga, 

 

Ne  gulki, quyoshdek mahi tobonimga. 

                                                              ( Bobur )