Tadrij (arabcha)-klassik poeziyadagi badiy usullardan biri bo’lib, darajama

Idioma (grekcha idioma– o`ziga xos ibora so`zidan) – faqat biror tilga xos bo`lib, boshqa tillarga aynan tarjima qilib bo`lmaydigan ifoda yoki ibora. Masalan o`zbek tilidagi “qandingni ur”, “dimog`i chog`” kabi ibiralar shular jumlasidandir.
Badiiy asarlarda asar qahramonlarining nutqida idiomalardan foydalanish asarninng milliy xarakterini ravshan ko`rsatishga imkon beradi:
“Saida,- ...ayol kishi rahbarlik qilsa, kalavangizni uchini yo`qotib qo`yasiz,-dedi”;
“Sho`rimizga sho`rva to`kilgani rostga o`xshaydi-ku” (A.Qahhorning “Sinchalak”qissasidan)


Inversiya (lotincha inversio – o`rnini almashtirish so`zidan) she`riy nutqda so`zlarning grammatik qoidaga muvofiq bo`lgan odatdagi o`rnining almashtirib berilishi: eganing kesimdan so`ng kelishi, aniqlovchining aniqlanmishdan so`ng ishlstilishi kabi. Inversiya she’rda tasodifiy hodisa emas, balki shoirning she’r g`oyasini birinchi planga qo`yish niyati bilan bog`langan qonuniy hodisadir. Shoir ma’lum so`zlarni ta’kidlash va ularning ta’sirchanligini oshirish niyatida nutqda so`zlarning grammatik qoidaga muvofiq bo`lgan o`rnini ataylab almashtirib qo`llaydi va poetik sintaksisni yuzaga keltiradi.
Ko`z tutadi dalada bahor,
Buloqlar qaynasin qo`yningda,
Kutmoqdadir el turib nahor,
Qarzi bordir sening bo`yningda. ( H. Olimjon.)


Ironiya (grekcha eironeia – zimdan kulish, kesatish so`zidan) – zohiran jiddiy aslda esa masxaraomuz, ya’ni zimdan kulish bilan, kesatib aytilgan piching so`z va iboralar. Ironiya hajvning yoki hazil mutoyiba – yumorning bir ko`rinishidir. Ayni zaminda, ironiya o`z ma’nosidan ko`chirilgan so`zlarning ham bir turi bo`lib, bunda so`z va iboralar teskari ma’noda, ya’ni sirtqi mohiyatiga nisbatan qarama-qarshi ma’noda keladi. Yozuvchi personaj yo uning biror harakati to`g`risida bir xil gapirib boshqacha hukm chiqaradi. Masalan:
“Azamat” kolxozining raisi hovuz bo`yida cho`g`dek yongan gilam ustida oppoq yostiqlarga yonboshlab… kayf qilmoqda ekan… Sayramov xo`mrayib dedi:

• 
  Planlarni bajaryapsizlar, erta-krch bazm, kayf-safolaring yarashadi”.
  

(Oybek, “Oltin vodiydan shabadalar”.)