Tadrij (arabcha)-klassik poeziyadagi badiy usullardan biri bo’lib, darajama

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI

XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI


FARG`ONA VILOYATI PEDAGOG KADRLARNI
QAYTA TAYYORLASH VA MALAKASINI
OSHIRISH INSTITUTI


TIL VA ADABIYOT TA’LIMI KAFEDRASI
Badiiy tasvir vositalari va
ularni adabiyot darslarida qo`llash



O`zbek adabiyotshunosligi atamalari adabiy va ilmiy hayotda, umumiy o`rta maktablar, o`rta maxsus kasb-hunar ta’limi hamda oliy o`quv yurtlari tajribasida keng qo`llaniladi. Biroq ayrim atamalar haqida o`qituvchilar to`liq ma’lumotga ega emasliklari, o`quvchilarga darslikdagi nazariy ma’lumotlar talab darajasida yetkazib berilmayotganligi sababli o`quvchilar oliygohga kirish testlarini yechishda qiyinchiliklarga uchramoqdalar. Bu muammolarni bartaraf etish maqsadida ushbu tavsiyanoma tayyorlandi.
Mazkur tavsiyanoma o`zbek tili va adabiyot o`qituvchilari hamda umumiy o`rta ta’lim o`quvchilari uchun tayyorlangan bo`lib, unda badiiy tasvir vositalari haqidagi nazariy ma’lumotlar misollar bilan yoritib berilgan.


Badiiy tasvir vositalari va
ularni adabiyot darslarida qo`llash

Har bir ijodkor qalam tebratar ekan badiiy ifodani mazmunan quyuqlashtirish, uni his-hayajonlarga yo`g`irish uchun so`z salohiyatiga tayanadi. Har bir so`z shakl-shamoyili, rang-bo`yog`i, o`z salmog`i va ohangiga ega. Har bir ijodkor oddiy so`zlovchidan so`z sohibiga, undan esa so`z san’atkoriga ko`tarilishi uchun “so`z sezgisi”, “so`z jozibasi”, “so`z sehri ” kabi bosqichlarni egallashi lozim. Shoir qalam tebratar ekan uning ihtiyorida bir necha vositalar mavjud. Bu vositalarning eng muhimlari badiiy tasvir vositalari, she’riy san’atlardir.

She’riy san’atlar yillar mobaynida adabiyotshunosligimizda shakllanib, “ilmi bade” nomini olgan badiiylik ilmining asoslaridir. Ushbu tavsiyanomada asar jozibasini, jarangdorligini va ta’sirchanligini oshiradigan bir necha badiiylik ilmining asoslari haqida nazariy ma’lumotlar beriladi.