Tadqiqotlari

12.1- jadval 
Shkalalashtirish tartibi 
Raqam 
Davlat 
O‘rin 
Ball 
1 
Angliya 
4 
61,26 
2. 
Braziliya 
1 
73,45 
3. 
Germaniya 
2 
65,41 
4. 
Daniya 
8 
59,95 
5. 
Italiya 
9 
59,59 
6 
Kolumbiya 
10 
59,44 
7. 
Meksika 
5 
60,80 
8. 
Ruminiya 
7 
60,35 
9. 
Fransiya 
6 
60,36 
10. 
Chexiya 
3 
64,92 
 
Bundan kelib chiqadiki,  O‘lchash deb, oldindan aniqlangan qoidalarga asosan, 
ob’ektlar  xarakteristikalarini  son  yoki  boshqa  simvollar  orqali  belgilanashini 
kuzatamiz.  Shuni  yodda  tutish  kerakki,  o‘lchash  faqat  xarakteristikalari  va  ba’zi 
parametrlari  bilan  aniqlanadi.  Shunday  qilib,  biz  iste’molchilarni  o‘lchamaymiz, 
ularni  alohida  tovarga  bo‘lgan  munosabatlarini,  ta’surotlarini,  qabul  qilishlarini, 
aloqalirini  va  boshqa  relevant  belgilari  bo‘yicha  o‘lchanadi.  Birinchidan  marketing 
tadqiqotlarida  olingan  ma’lumotlar  statistik  ko‘rsatkichlar  uchun  to‘planadi. 
Ikkinchidan,  esa,  ular  o‘lchash  qoidalari  va  olingan  natijalarning  aloqalarini 
aniqlashga yordam beradi. 

---

 
259 
 
Marketingda  o‘lchov  va  shkalalash  –  bir  ob’ektning  turli  ko‘rinishga  ega 
jihatlarini miqdoriy baholash qoidalaridir 
Shkalalashtirishda bir  necha olimlar o‘lchov birliklari bilan tanishib chiqamiz. 
Buning uchun, anketa so‘rov uslubidan foydalanamiz. 
So‘rovning  navbatdagi  bosqichida  qaysi  xizmat  bo‘yicha  “yo‘q”  ustuniga 
ko‘proq  belgi  qo‘yilgan  bo‘lsa,  o‘shanga  ahamiyat  beriladi  va  aynan  qaysi 
jihatlaridan  qoniqmayotganliklarini  aniqlaydigan  anketa  tuziladi.  Ushbu  anketada 
belgilangan  kamchiliklar  aynan  qaysi  jihatlarga  ahamiyat  berilish  lozimligi  bo‘yicha 
xulosa  qilishga  asos  bo‘ladi.  Ko‘rsatilgan  kamchiliklarni  bartaraf  qilishga  diqqatni 
qaratish va ularni zudlik bilan amalga oshirish lozim bo‘ladi.  
Ko‘p  variantli  anketa  so‘rovchilar  va  so‘raluvchilar  uchun  ham  muhimdir. 
Buning ham bir qancha shakllari mavjud (12.2-jadval). 
Xuddi  shu  tarzda  ochiq  va  yarim  yopiq  anketa  shakli  bo‘yicha  ham  tegishli 
tadbirlarni  amalga  oshirish  mumkin.  Anketaning  qaysi  shaklidan  foydalanish  bir 
qancha omillarga bog‘liq: 
- so‘rovchining maqsadiga bog‘liq, chunki mazkur anketa nima uchun kerakligi 
va qaysi muammoni hal qilishga qaratilganligi aniq bo‘lishini taqozo qiladi; 
-  so‘raluvchilarning  qaysi  kasbga,  yoshga  va  tabaqaga  mansubligiga  bog‘liq, 
chunki  ular  shu  yo‘nalishlar  bo‘yicha  mehmonxona  xo‘jaligida  ko‘rsatiladigan 
xizmatlarga ham munosabati turlicha bo‘ladi; 
-  so‘rovchilarning  qaysi  vositadan  foydalanishi  qulayligiga  bog‘liq,  chunki 
ayrim  anketalar  so‘raluvchilarning  vaqti  kamligi  tufayli  to‘ldirish  imkoniyati 
cheklangan  bo‘lishi  yoki  anketadagi  qo‘yilgan  savollar  hammaga  ham  tushunarli 
bo‘lavermasligi mumkin.