Tadbirkorlik va ishga joylashtirish texnologiyasi asoslari

Yopik aksiyadorlik jamiyati Aksiyalari fakat o’z muassislari yoki oldindan belgilangan doiradagi shaхslar orasida taksimlanadigan aksiyadorlik jamiyati yopik aksiyadorlik jamiyati deb hisoblanadiBunday jamiyat o’zi chikarayotgan aksiyalarga ochik obuna o’tkazishga yoхud ularni cheklanmagan doiradagi shaхslarga sotib olish uchun boshkacha tarzda taklif etishga hakli emas. Yopik aksiyadorlik jamiyati aksiyadorlarining soni ellik nafardan ziyod bo’lishi mumkin emas. Belgilangan chegaradan ortib ketgan takdirda u yopik aksiyadorlik jamiyatlari uchun mikdori aksiyadorlarning chegaralangan limitidan ortib ketgan shaхslar aksiyadorlar reestrida ro’yхatga olingan kundan e’tiboran olti oy ichida ochik aksiyadorlik jamiyatiga aylantirilishi, ushbu muddat tugagach, sud tartibida tugatilishi lozim.

Yopik aksiyadorlik jamiyati aksiyadorlari ushbu jamiyatning boshka aksiyadorlari sotayotgan aksiyalarni o’zga shaхsga taklif etilayotgan narхda sotib olishda imtiyozli hukukka ega bo’ladilar. Agar aksiyadorlar aksiyalarni sotib olishda o’z imtiyozli hukuklaridan foydalanmasalar, jamiyat aksiyadorlar tomonidan sotiladigan aksiyalarni sotib olish uchun imtiyozli hukukka ega bo’lishi uning ustavida ko’zda tutilishi mumkin.

Aksiyadorlar sotayotgan aksiyalarni sotib olishda imtiyozli hukukdan foydalanish tartibi, muddati jamiyat ustavida belgilab ko’yiladi. Imtiyozli hukukdan foydalanish muddati aksiyalar savdoga ko’yilgan paytdan boshlab 30 kundan kam va 60 kundan ko’p bo’lishi mumkin emas.

Odatda uz faoliyatini endi boshlagan tadbirKor oldida bulajaK faoliyatining tashKiliy-huquqiy shaKllini tanlash masalasi turadi. Huquqiy shaxs yoKi yaKKa tadbirKor bulish KeraKmi, agar huquqiy shaxs buladigan bulsa Kanday buladi, degan savollar Kundalang turadi. Kup xollarda, bunday muxim Karor, jiddiy tanlovsiz va uning oKibatlarini tushunmagan xolda, Kabul Kilinadi.

haKiKatdan xam, bunday tanlov buyicha universal maslaxatlar berishning iloji yuK. Uzining xolati uchun eng yaxshi tanlovni bulajaK tadbirKorning uzi amalga oshiradi.

Tadbirkorlikning tashKiliy-huquqiy shaKlini tanlash uchun barcha mavjud shaKllar xasida tasavvurga ega bulish maKsadga muvofiK bular edi. Sungra ularning ichidan eng yaxshi-optimal variantni tanlash KeraK.

BulajaKKorxonaning tashKiliy -huquqiy shaKlini tanlashda ularning uziga xos xususiyatlarini inobatga olish KeraK. Bundan maKsad KeyinchaliK biron-bir xujaliK operatsiyasini yoKi biror masalani yechish uchun Kompaniyani Kaydadan ruyxatdan utKazish KeraKligi ma’lum bulib Kolmasin.

UzbeKistan RespubliKasining 2004 yil 1 yanvardan boshlab, amaldagi Konunchiligiga muvofiK, KichiK tadbirKorliK sub’eKtlariga Kuyidagilar Kiradi: yaKKa tadbirKorlar, uncha Katta bulmagan firmalar va urtacha yilliK xodimlari soni 100 Kishi atrofida bulgan KichiKKorxonalar.

Kuyidagi huquqiy shaxslar KichiK tadbirKorliK sub’eKtlari bulishi mumKin:

• 
  xususiy Korxona
  
• 
  mas’uliyati cheKlangan jamicht (MChJ);
  
• 
  Kushimcha mas’uliyatli jamiyat (KMJ);
  
• 
  tula xamKorliK;
  
• 
  Kommandit-xamKorliK;
  
• 
  ishlab chiKarish xamKorligi.
  

KichiK tadbirKorliK sub’eKtlari tadbirKorliK faoliyatining xar Kanday turi bilan shugullanishlari mumKin va faKat bu faoliyat UzbeKistan RespubliKasining amaldagi Konunlari doirasida bulishi KeraK. Shuni bilish joizKi, biznes bilan huquqiy shaxsni shaKllantirib yoKi uni shaKllantirmay xam shugullanish mumKin.

Huquqiy shaxs shaKllantirish orKali Korxona tuzish afzalligi shuKi, bu xolda siz biznesning istalgan turi va yunalishi buylab faoliyat olib bora olasiz. Bu vaziyatda buxgalteriya xisobining olib borilishini zarurligi va muraKKabligi, naKd xisob-Kitoblarning cheKlanganligi KamchiliK xisoblanadi.

Uz navbvtida, huquqiy shaxs shaKllantirmay biznes tuzib, siz biznesning shunday KiziKarli soxalari bilan shugullanish imKoniyatidan maxrum bulasiz:

• 
  mexmonxona tashKil etish;
  
• 
  huquqiy shaxslarga Kapital Kurilish buyicha xizmat Kursatish;
  
• 
  Kurilish montaj ishlari;
  
• 
  ulgurji savdo;
  
• 
  barcha turdagi neft maxsulotlarini realizatsiya Kilish;
  
• 
  umumiy ovKatlanish soxasida xizmat Kursatish;
  
• 
  teleKursatuvlarni tarKatish tarmogiga xizmat Kursatish va Kabel tarmoKlari orKali teleradiodasturlarni uzatish;
  
• 
  broKerliK xamda baxolash faoliyati va bir Kator boshKa yunalishlar.
  

Uz ishingizni ochishdan burun siz Korxonangiz Kanday-tashKiliy-huquqiy shaKlga ega bulishini bilishingiz zarur. Amaliyotning Kursatishicha, O’zbekistonda tadbirKorliKning eng Keng tarKalgan tashKiliy-huquqiy shaKllari Kuyidagilar xisoblanadi;

• 
  huquqiy shaxs shaKllantirmay - yaKKa tadbirKorliK, bu xolda biznes jismoniy shaxs tomonidan olingan ruyxatdan utKazish guvoxnomasi asosida yuritiladi;
  
• 
  huquqiy shaxsni shaKllantirib:
  

a) xususiy Korxona (bir jismoniy shaxs - mulKdor tomonidan tuzilgan va boshKariladigan tadbirKorliK tshKiloti).

b) masuliyati cheKlangan va Kushimcha masuliyatli jamiyatlar (MChJ va hMJ) (yollanma direKtor tomonidan boshKariladigan, bir yoKi bir necha jismoniy shaxs yoKi huquqiy shaxs tomonidan tuziladigan xujaliK jamiyati)

s) AKsiyadorliKjamiyati (AJ) (Nizomfondima’lummiKdordagiaKsiyalargabulinganjamiyat. AJdaxarbirboshKaruvorganifunKsiyasitaKsimlanganKupbosKichliboshKaruvmavjud)

d) unitarKorxona. UnitarKorxonadebmulKdortomonidanungabiriKtirilganmulKgaxaKdorbumagantadbirKorliKtashKilotigaaytiladi.