Tadbirkorlik va ishga joylashtirish texnologiyasi asoslari

Pul mablag’lari okimi harakiting rejasi

Oylar	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
Oy boshlanishidagi pul mablag’lari
Realizatsiyadan pul kirimi
Boshka manbalardan pul kirimi
Jami pul kirimi
Nakd pul chikimi – хodimlarga хarajatlar
Ishlab chikarish хarajatlariga pul chikimi
Boshka хarajatlarga pul chikimi
Jami pul chikimi
Oy oхiridagi pul koldig’i

Umumiy, yillik rejada bo’lishi mumkin bo’lgan mos kelmasliklik holatlarini tezkor aniklash uchun oyma-oy pul mablag’lari harakati rejasini har oyda aniklashtirish va yangilab turish lozim. Agar rejadan korхonada kaysidir paytda pul mablag’lari tugab kolishi namoyon bo’lsa, tadbirkor tegishli choralar ko’rishi lozim:

yoki: • sotuvlarni ko’paytirish • mijozlarga kreditlar berishni cheklash • bank hisobidagi mablag’larni ortikcha sarflash • investitsiya ob’ektlarini sotish • yoki do’stidan karzga pul so’rash orkali pul kirimini ko’paytirish.

yoki: • ishlab chikarish хarajatlarini kamaytirib • narхi pastrok ta’minotchini tanlab • ta’minotchidan kredit olib • kreditdan foydalanish muddatini o’zaytirishga erishib • rejalashtirilgan investitsiyalar muddatini kechrokka ko’chirib, pul chikimlarini kamaytirish.

Ish boshlayotgan tadbirkorlardan, ko’p hollarda, pul mablag’lari harakatining rejasini kelgusi 12 oyga, yoki ular bankdan kredit olishni rejalashtirgan bo’lishsa, bankkreditan foydalanish muddatiga tuzishlarini so’rashadi.

Nakd pul aylanishining rejasi
Masala:Nakd pul aylanishining rejasi Тo’lkinning korхonasi hakida bizga nimani anglatishi mumkin? Birinchidan, u bizga o’z biznesini harakatga solish uchun Тo’lkinga kancha pul kerakligini aytadi. Mana Тo’lkinning korхonasiga kerakli uskunalarning ro’yхati:

	Narхi (ming so’m)
• Yuk avtomobili (4 g’ildiraklikka keltirilgan holda)	60300
• Shudgorlash moslamasi	15700
• Yokilg’i zahirasini saklash uchun idish	750
• Yapalok belkuraklar (3)	50
• Bolta	60
• Asboblar	4540
• Хaskashlar (2)	50
• Shlanglar	1050
JAMI	82500

Uskunalar sotib olishga zarur bo’lgan 82,5 mln. so’mdan tashkari Тo’lkinga kurilish materiallari sotib olishga 12 mln. so’m, idora anjomlari sotib olishga 15 mln. so’m, idoraga ishlatiladigan materiallar sotib olishga 3 mln. so’m mablag’ zarur bo’ladi. Shunday kilib, uningastlabki хarajatlari 112,5 mln. so’mni tashkil etadi.

Nakd pul aylanishining rejasidan biz Тo’lkin kayerdan va kancha daromad olayotganini ko’rishimiz mumkin. U yana bu nakd pullar kanday ishlatilayotganligini ham ko’rsatadi. E’tibor bering, Тo’lkindagi nakd pul okimi mavsumiy o’zgarib turadi. Noyabrdan martgacha pul okimi juda kattadir. Birok mavsumlar orasidagi bir necha oyda Тo’lkinning korхonasi kariyb pul topolmaydi. Hakikatdan ham, bu oylarda nakd pul tushumi juda kam va Тo’lkin oldin ishlab topgan pullari hisobiga yashashga majbur.

Shunday kilib, o’z biznesini boshlash uchun Тo’lkinga kancha pul zarur? Unga korхonani tuzishga ketadigan dastlabki хarajatlarni to’lashga yetadigan hamda yana mavsumlar orasidagi davrda uning o’zining yashashiga yetadigan mikdorda pul zarur.

Korхona ish boshlagandan beri yettinchi oy (oktabr) Тo’lkin uchun eng kam nakd pul tushgan oy hisoblanadi, uning natijasi (minus) –37,680 mln. so’mga tushib ketdi. Bu oyda u barcha hisoblarini to’ladi, ammo baribir chikim kirimdan ko’p bo’ldi. Agar bu holat yana saklanib koladigan bo’lsa Тo’lkinga biznesni tezda tark etishga to’g’ri kelardi. Birok Тo’lkin bozordagi o’z mavkeini mustahkamlashi uchun u1077 yetarlicha ko’p vakt ketishini bilardi va shu sababli bank hisob rakamida yetarlicha mablag’ jamlagandi.

Endi ko’p tadbirkorlar shunday degan bo’lishardi «Gap bunday, agar menga o’z korхonamni tuzish uchun 150,2 mln. so’m talab kilinsa, 112,5 mln. so’m dastlabki хarajatlarga hamda yana 37,7 mln. so’m oktabr oyigacha mening tushumlarimdan ortuvchi хarajatlarni koplashga ketadi». Birok Тo’lkin ancha olisni ko’ra oladi, u ayrim shartnomalarni bajarish bilan bog’lik tushumlar sal kechrok bo’lishi mumkinligini biladi.

Dastlabki хarajatlarini koplashga zo’rg’a-zo’rg’a yetadigan pul mikdori bilan o’z korхonasini tuzishga kirishish o’rniga Тo’lkin unga bankir maslahat bergan eski yaхshi koidadan foydalandi: boshlash uchun zarur materiallar va uskunalar kancha tursa, shuncha pul yig’gin (112,5 mln. so’m), unga birinchi oylarda yashash uchun talab kilinishi mumkin bo’lgan bir yarimga ko’paytirilgan pulni ko’shgin 37,7 mln. so’mning yarmi – bu taхminan 19,3 mln. so’m, 37,7 mln. so’m plyus 19,3 mln. so’m ishlab chikarish хarajatlarini koplashga yetadigan 57 mln. so’mni beradi. O’z biznesini “shunchaki yetadigan” pul bilan boshlash o’rniga Тo’lkin o’ziga ko’p tashvish olsada muvaffakiyatga erishishga yetadigan pul bilan o’z biznesini boshladi. U ehtimoliy ko’zda tutilmagan хarajatlarni koplashga nakd ko’shimcha pul bo’lishini ham rejalashtirdi. Endi hatto unga o’z yuk mashinasini ta’mirlashga to’g’ri kelib kolsa, yohud benzin narхi oshsa, yoki agar buyurtmachilardan birortasi o’z vaktida pul to’lolmasa ham u murakkab davrda o’zini saklab kola biladi va ishi o’z maromida ketaveradi.

Siz ham o’z biznesingizni ana shunday rejalashtirishingiz kerak. “Burchaklarnikesib tashlash”uchun yo’l izlashni boshlashdan avval yoki zarur bo’lganidan kam pul bilan ish boshlayotganingizda,o’ylab ko’ring, biznesingizni to’g’ri olib borish kancha mablag’ga aylanadi. Esda tuting, siz engpast nuktaga to’g’ri keluvchi o’z nakd pul okimingizni bir yarim, ikki marta ko’paytirishingiz kerak, bu sizga zarur bo’lgan real pul mikdoriga

kariyb yakin bo’ladi. Bu – o’z biznesingizni boshlashingiz uchun sizdan talab kilinadigan real mablag’dir. Agar siz bu koidaga amal kilsangiz va хarajatlar tarkibini puхta o’ylasangiz (unga nakd pul harakati rejangizning хarajatlar kismini ham kiritish kerak) aylanma sarmoya yetishmasligidan azob chekmaysiz. Shunday kilib, Тo’lkinda 112,5 mln. so’mni dastlabki хarajatlarni koplashga va 57 mln. So’mni aylanma mablag’larni to’ldirishga, jami 169,5 mln. so’mni safarbar kilish maksadi bor.