"tadbirkorlik va boshqaruv" fakulteti "raqamli iqtisodiyot" kafedrasi

 5. Makroiqtisodiy, asosan, moliyaviy barqarorlashtirish. 
Aslini olganda, bu 
jarayon tizimiy islohotlar qatoriga kir-maydi, chunki u bozor iqtisodiyoti barqaror 
amal qilayotgan mamlakatlarda ham tez-tez o'tkazilib turadi. Bu yo'nalishning muhim 
ahamiyati shundan kelib chiqadiki, ma'muriy-buyruqbozlik tizimining inqirozi, eng 
awalo va kuchli rav-ishda moliyaviy sohada, ayniqsa, yuqori inflyasiya shaklida 
namoyon bo'ladi. Inflyasiyaning uzoq vaqt mavjud bo'lishi bozor munosabatlarining 
normal qaror topishiga to'sqinlik qiladi, shuning uchun uni bartaraf etish o'tish davri 
iqtisodi­yoti uchun o'ta muhim hisoblanadi. Makroiqtisodiy barqaror­lashtirish chora-
tadbirlari tizimiga pul emissiyasini cheklash, davlat byudjeti taqchilligini qisqartirish, 
ijobiy foiz stavkasini ta'minlash va boshqalar kiradi. 

Markazlashgan ma'muriy-buyruqbozlikka asoslangan iqtiso-diyotdan bozor 

iqtisodiyotiga o'tishda maqsad bir xil bo'lsa-da, turli mamlakatlar turli yo'llarni 
tanlashlari mumkin. Hammaga ma'lumki, bir tizimdan ikkinchi tizimga o'tishda ikki 
yo'l, ya'ni revolyusion va evolyusion yo'llar mavjud. Polsha, Chexoslova-kiya, 

---

28 
Rossiya va boshqa ay rim mamlakatlar bozor iqtisodiyotiga o'tishning revolyusion 
yo'lini, birdaniga katta to'ntarishlar qil­ish yo'lini tanladilar.
 
Iqtisodiyotning siyosatdan ustunligi tamoyili
. 
Sobiq sotsialistik jamiyatda butun ijtimoiy hayot, xo'jalik faoliyati ham 
«Siyosat iqtisodiyotidan ustun bo'ladi, ustun bo'lmasligi ham mumkin emas» degan 
qoidaga asoslangan edi. Mamlakat iqtisodiyotining tuzilishi, milliy daromadning 
taqsimlanishi va qayta taqsimlanishi, iqtisodiy siyosat ana shu shiorning talablariga 
bo'ysundirilgan edi. Bu siyosat qanday oqibatlarga olib kelganligi hammaga ayon. 
Ana shu holatni chuqur tahlil etib, undan kerakli xulosa chiqargan Predizentimiz 
iqtisodiyot va siyosat. 
Kuchli ijtimoiy siyosat. Bu tamoyil Islom Karimov asarlarida nihoyatda 
mukammal va atroflicha ishlab chiqildi. «Aholining muhtoi tabaqalarini ijtimoiy 
himoyalash kechiktirib bo'lmaydigan. eng ustuvor vazifa. amaliy harakatlarning eng 
asosiy qoidasi bo'lib qoldi va shunday bo'lib qoladi» deganda uning ijtimoiy himova 
tamoyili o'z ifodasini topgan edi. 
I.Karirnovning ijtimoiy siyosat konsepsiyasida keng qamrovli himoya 
mexanizmi ishlab chiqilgan. Bu mexanizm bo'g'inlari asosan quyidagilardir: ijtimoiy 
himoyaning huquqiy bazasini yaratish, aholining nogiron, nafaqador, ko'p bolali va 
kambag'al oilalari, o'quvchi yoshlarga yordam berish, ish bilan vaqtincha 
ta'minlanmagan kishilarga nafaqa to'lash va ish joylari yaratish, ma'lum davrda 
narxlarning erkinlashuvini to'xtatib turish va asta-sekin bozor qonunlariga moslashib 
borishiga yo'l ochish, boqimandalik va tekis taqsimlash illatlarini batamom tugatish, 
pulning qadrsizlanishini to'xtatish, iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirib borish 
asosida iqtisodiyotning tarkibiy tuzilishini tubdan o'zgartirish (bevosita iste'mol 
buyumlari ishlab chiqishga yo'naltirilgan iqtisodiyot barpo etish) va boshqalardir, 
Kuchli ijtimoiy himoyalash konsepsiyasi ilmiy jihatdan muallifning boshqa 
sohalardagi iqtisodiy ta'limotlari bilan chambarchas bog'liqdir. Bu bog'liqlikni, ya'ni 
bozor munosabatlarini O'zbekistonda barpo etish-saqlash ta'limotini shunday 
ta'riflaydi:i «Samarali ijtimoiv siyosatni iqtisodiyotni barqarorlashtirish. tarkibiy 
o'zgarishlar. bozor munosabatlarini bosqichma-bosqich joriy etish chora-tadbirlari 

---

29 
bilan uyg'unlashtirib amalga oshirib borgan taqdirdagina ijtimoiv sohaga 
yo'naltirilgan bozor iqtisodiyotini barpo etish mumkin».