Тадбиркорлик (бизнес) ҲУҚУҚИ

Давлат қимматли қоғозлари
— Ўзбекистон Республикасининг 
ғазна мажбуриятлари ва Ўзбекистон Республикаси Вазирлар 
Маҳкамаси ваколат берган орган 
облигациялар, шунингдек Ўзбекистон 
томонидан чиқарилган 
Республикаси Марказий 
банкининг облигациялари. 
норезидентлари томонидан чиқарилган қимматли қоғозлар давлат 
томонидан олиниши ҳолларига татбиқ этилмайди 
Қимматли қоғозларнинг уюшган савдосида қимматли қоғозларга 
доир битимларни тузиш ва рўйхатдан ўтказиш уларни ёзма равишда 
(қоғозда) расмийлаштириш заруратисиз электрон шаклда амалга 
оширилади. Қимматли қоғозларга доир бошқа битимлар ёзма шаклда 
тузилади ва қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда рўйхатдан 
ўтказилиши лозим. 
Уюшган бозорларда олди-сотди битимлари тузилганда улар 
юзасидан ҳисоб-китоб қилиш муддатлари қимматли қоғозлар 
савдосини ташкил қилиш қоидалари билан, бошқа ҳолларда эса олди- 
сотди шартномалари билан белгиланади. Белгиланган муддатлар 
бузилган тақдирда битим ҳақиқий эмас деб ҳисобланади. 
Фонд биржасида эмиссиявий қимматли қоғозларга доир 
битимлар тузилганда сотувчи (бундан эмитент мустасно) Ўзбекистон 
Республикаси Давлат бюджетига битим суммасининг 0,01 фоизи 
миқдорида йиғим тўлайди. Бунда сотувчининг, шу жумладан 
Ўзбекистон Республикаси норезидентининг тузилган битим бўйича 
даромадларига юридик шахслардан олинадиган фойда солиғи ва 
жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи солинмайди. 
Қимматли қоғозларга доир нархларнинг, талаб ва таклифнинг 
даражасини сақлаб туриш учун биржа битимлари тузилганда маркет- 
мейкер биржага, Қимматли қоғозлар марказий депозитарийсига, 
шунингдек Ўзбекистон Республикаси Ташқи иқтисодий фаолият 
миллий банкига йиғимлар ва бошқа тўловлар тўлашдан озод 
қилинади. 
Қимматли қоғозлар муомаласи қимматли қоғозлар бозорида 
юридик ва жисмоний шахслар томонидан битимлар тузиш орқали 
амалга оширилади. Бунда акцияларнинг олди-сотди битимлари 
қимматли қоғозларнинг уюшган савдосидагина амалга оширилади, 
акциядорларнинг талабига кўра акцияларнинг акциядорлик жамияти 
томонидан қайтариб сотиб олиниши бундан мустасно. 
Давлат қимматли қоғозларини жойлаштириш ва уларнинг 
муомаласи қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда амалга 
оширилади. 

---

IX БОБ. Биржалар фаолияти ва қимматли қоғозлар бозорини ҳуқуқий 
тартибга солиш
272 
Қимматли 
қоғозлар 
савдосининг 
ташкилотчилари 
қуйидагилардир: 
фонд биржаси; 
фонд бўлимини ташкил этган валюта биржаси; 
қимматли 
қоғозларнинг 
биржадан 
ташқари 
савдоси 
ташкилотчиси. 
Қимматли қоғозлар савдосининг ташкилотчилари риоя этилиши 
шарт бўлган қимматли қоғозлар савдосини ташкил қилиш 
қоидаларини тасдиқлайди. 
Қимматли қоғозлар савдосининг ташкилотчилари ўз фаолиятини 
тегишли лицензия асосида амалга оширади. 
Қимматли қоғозлар савдосининг ташкилотчилари сотувчидан 
сотувга қўйилаётган қимматли қоғозларни олдиндан баҳолаш 
ўтказилишини талаб қилишга, агар бундай 
талаб 
қонун 
ҳужжатларида 
белгиланмаган 
бўлса, 
шунингдек 
қимматли 
қоғозларни уларнинг номинал қийматидан паст нархда реализация 
қилишга тақиқ белгилашга ҳақли эмас. 
Хулоса ўрнида шуни таъкидлаш лозимки, биржа битимларини 
тузиш, рўйхатдан ўтказиш ва расмийлаштиришнинг амалдаги 
тартиби мамлакатимиз биржаларида савдо-сотиқ фаолиятини амалга 
оширишнинг ягона қоидаларини мустаҳкамлайди ҳамда қимматли 
қоғозлар бозорининг ривожланиши мамлакатнинг ички бозори 
ривожланишига, шунингдек, жаҳон бозорига интеграциялашувига 
юксак ҳисса қўшади.