Tadbirkorlik asoslari sohasi

37-MAVZU: MAHSULOT YETKAZIB BERUVCHILAR O‘RTASIDA KELIB CHIQISHI MUMKIN BO‘LGAN NIZOLARNI HAL QILISH

Materiallarning har bir turi bo‘yicha tannarxni hisob olib borish qiyinligidan ko‘pgina korxonalarda joriy hisobda quyidagi usullardan birini qo‘llaydilar:

1. 
   Materiallarning har bir turi sotib olish bahosida hisobga olib boriladi. Transport-tayyorlov xarajatlari esa hamma materiallar bo‘yicha alohida tahliliy hisobvaraqda hisobga olib boriladi;
   
2. 
   Materiallarning har bir turi rejalashtirilgan narxda, haqiqiy tannarx va rejalashtirilgan tannarx o‘rtasidagi farq esa alohida hisobda yuritiladi.
   

Joriy oy davomida barcha materiallar hisobda yuritilgan narxda ishlab chiqarishda beriladi. Materiallarning hisobi har ikki usulda olib borilganda ham, joriy oyda ishlab chiqarishda sarf bo‘lgan materiallar haqiqiy tannarxga yetkaziladi. Buning uchun sotib olish narxida sarflangan materiallar summasiga transport-tayyorlov xarajatlari, rejalashtirilgan tannarxda bo‘lgan ular o‘rtasidagi farq hisoblanadi.

Materiallar temiryo‘l, avtomobil va boshqa transport turlari orqali kelib tushishi mumkin. Agarda materiallar temiryo‘l bilan kelsa, temiryo‘l yukxati (nakladnoy) bilan birgalikda keladi. Agarda vagon, konteyner buzilgan yoki qabul qilishda haqiqiy kelib tushgani va hujjatda ko‘rsatilgan miqdor va summadan farq bo‘lsa, komissiya tomonidan tijorat dalolatnomasi tuzilishi shart.

Materiallar avtotransportlarda kelib tushganida, unda tovar-transport yuk xati va hisobvaraq-faktura kabi hujjatlar bo‘ladi. Oziq-ovqat tayyorlov korxonalarida qishloq xo‘jaligi xomashyosi ishlatilganidan, materiallarni qabul qilishda ularning sifatini belgilovchi sertifikat, sifat guvohnomasi bo‘lishi kerak. Hamma vaqt korxona omboriga kelib tushgan materiallar moddiy javobgar shaxs tomonidan miqdor va sifat jihatdan tekshirib qabul qilinadi. Agarda hujjatdagi ma’lumotlar va haqiqiy kelib tushgan materiallar o‘rtasida farq bo‘lsa, komissiya qabul qilish dalolatnomasini tuzadi. Agar mol yetkazib beruvchilar hisobvarag‘i to‘lov talabnomalariga transport xarajatlarini ham qo‘shgan bo‘lsa, bu summaga ham yuqoridagidek yozuv tuziladi, lekin alohida analitik hisobvarag‘ida olib boriladi.