Tadbiqiy mexanika

O’lchashlarni olib borish

Oquvchanlik chegarasi kamida 3 ta turli burchaklarda ikki martadan aniqlanadi. Puxtalanish ham ikkita sinov natijalariga ko’ra yetarli darajada yo’qotiladi. Yuk og’irligini posangi bilan kompensatsiyalang. Namunalar uchun quyidagilar olinadi

Po’lat: 14 N - Mis: 8 N - Latun: 11 N - Alyuminiy: 12 N Yuklarning kombinatsiyasi 2 jadvalda keltirilgan O’lchov asbobini yuk qo’yilgan nuqtaga diametrik qarama-qarshi nuqtaga o’rnating va nolga keltiring. Buning uchun plastinkaning kuch qo’yilgan nuqtasini barmoq bilan sekin ko’taring. O’lchov asbobi yuksizlanishdan so’ng nolni ko’rsatsin

- Yukni 1 N dan oshirib boring (po’lat uchun 2N) . Yukni va ilgakni plastinkadan olib yuklanishni qaytadan takrorlang. O’lchov asbobidagi deformatsiyani har bir yuklanish uchun 1-ishchi varaqqa yozib boring. Yuk olingandan keyingi qoldiq deformatsiyani o’lchov asbobidan aniqlang (o’lchov asbobidagi ko’rsatkich nolga qaytmaydi) va yozib qo’ying.

Shundan so’ng plastinkani barmoq bilan sekin yuksizlantiring. Bu siljib ketish va ishqalanishning oldini oladi.

Proportsional xarakteristikalarning yemirilishi qoldiq deformatsiya 10/100 mm dan oshganda paydo bo’ladi va sinov to’xtatilishi kerak. Oquvchanlik chegarasi grafikdan qoldiq deformatsiya 10/100 bo’lgan nuqtadagi qiymatga teng bo’ladi (2-ishchi varaq). Bunda kuchlanishning oshib borishi bilan puxtalanish oshib borishini ko’rish mumkin.

Sinov: 1 Burchak: 0° yo’nalish: 1 Material: po’lat
kuch, N	14	16	18	20	22	24	26	28	30
Deformatsiya, 1/100 mm	198	223	248	274	300	325	351	385	430
Qoldiq deformatsiya w, 1/100 mm	0	0	0	0	0	0	4	10	24
Oquvchanlik chegarasi: 28 N

Sinov: 4 Burchak: 90° yo’nalish: 1 Material: po’lat
kuch, N	14	16	18	20	22	24	26
Deformatsiya 1/100 mm	252	284	316	348	381	414	456
Qoldiq deformatsiya, 1/100 mm	0	0	0	0	0	5	13
Oquvchanlik chegarasi: 24 N

Namuna: 1-ishchi varaq, po’lat namuna burchak 0° va 90°

Oquvchanlik chegarasi yuk biror nutaga qo’yilib yukni oshirib borish bilan aniqlanadi.

90°da (sof buralish) o’lchab bo’lgach, yangi xuddi shunday materialdan yasalgan namunada 90° dan 0° ga tomon o’zgaruvchi teskari yo’nalishda sinovni davom ettirish kerak

Baholash. Oquvchanlik chegarasi barchaklarda aniqlanadi va ikkala yo’nalishdagi qiymatlar sof egilish (0°) dagi qiymatiga bo’linadi. Bu qiymatlar grafikda belgilanadi (3-ishchi varaq). Agar natijalarning grafiklari gorizontal bo’lsa uning uchun urinma kuchlanish gipotezasi o’rinli. Agar oquvchanlik chegarasi sof buralishdagidan ikki marta katta bo’lsa normal kuchlanish gipotezasi o’rinli.

Material:
Burchak	0° Sof egilish	30°	60°	90° Sof buralish
Oquvchanlik chegarasi yo’nalish 1	28	24	28	26
Oquvchanlik chegarasi yo’nalish 2	24	26	26	24
1 va 2 ning o’rtacha qiymati =( + )/2	26	25	27	25
Oquvchanlik chegarasining sof egilishdagi qiymatiga nisbati	1	0.96	1.04	0.96

Texnik mahlumotlar

O’lchamlari Bo’yi 390 mm Eni 325 mm Balandigi 325 mm Og’irligi 17 kG	Namunalar: Uzunligi 49 mm Qisish diametri 12 mm Qisish uzunligi 11.5 mm Ko’ndalang kesim Mis, Latun, Alyuminiy Diametrlar 3 mm; 4,5 mm Ko’ndalang kesim yuzi 8.8 mm2 Po’lot Diametrlar 3 mm; 4,0 mm Ko’ndalang kesim yuzi 5.5 mm2 Namuna materiali Po’lat S 235 JR Mis Cu-ETP Latun CuZn39Pb3 Alyuminiy AlMgSi 0,5 F22
Kuch uskunasi Kuch momentlari 0...3.0 Nm Bo’linish oralig’i 0.1 Nm Yo’nalishi: sof egilish va sof buralish oraligida Kuch yelkasi 100 mm
Yuklar 1N, 2N,4N,8N Maksimum - 30 N
O’lchov asbobida deformatsiyani o’lchash: O’lchash diapaxoni 0...10 mm bo’linish oralishi 0,01 mm

ILOVA

1-jadval: Yuklanish kombinatsiyalari
Kuch, N	Ilgak	Yuk tutqich	Disk 1N	Disk 2N	Disk 4N	Disk 8N
2 (18)	x	x				(x x)
3 (19)	x	x	x			(x x)
4 (20)	x	x		x		(x x)
5 (21)	x	x	x	x		(x x)
6 (22)	x	x			x	(x x)
7 (23)	x	x	x		x	(x x)
8 (24)	x	x		x	x	(x x)
9 (25)	x	x	x	x	x	(x x)
10(26)	x	x				x (x x x)
11(27)	x	x	x			x (x x x)
12(28)	x	x		x		x (x x x)
13(29)	x	x	x	x		x (x x x)
14(30)	x	x			x	x (x x x)
15	x	x	x		x	x
16	x	x		x	x	x
17	x	x	x	x	x	x

2-jadval: Posangi kombinatsiyasi
Kuch, N	Disk 1N	Disk 2N	Disk 4N	Disk 8N
1	x
2 (18)		x		(x x)
3 (19)	x	x		(x x)
4 (20)			x	(x x)
5 (21)	x		x	(x x)
6 (22)		x	x	(x x)
7 (23)	x	x	x	(x x)
8 (24)		(x x)	(x)	x (x)
9 (25)	x	(x x)	(x)	x (x)
10		x		x
11	x	x		x
12			x	x
13	x		x	x
14		x	x	x
15	x	x	x	x
16				x x
17	x			x x

1-ishchi varaq

Sinov: Burchak: yo’nalish: Material:

kuch, N

Deformatsiya, 1/100 mm da

Qoldiq deformatsiya 1/100mm da

Oquvchanlik chegarasidagi kuch:

Sinov: Burchak: yo’nalish: Material:

kuch, N

Deformatsiya 1/100 mm da

Qoldiq deformatsiya, 1/100mm da

Oquvchanlik chegarasidagi kuch:

Sinov: Burchak: yo’nalish: Material:

kuch, N

Deformatsiya, 1/100 mm da

Qoldiq deformatsiya, 1/100mm da

Oquvchanlik chegarasidagi kuch:

Sinov: Burchak: yo’nalish: Material:

kuch, N

Deformatsiya 1/100 mm da

Qoldiq deformatsiya, 1/100mm da

Oquvchanlik chegarasidagi kuch:

2
-ishchi varaq

3 ishchi varaq

Material:
Burchak	0° Sof egilish	15°	30°	45°	60°	75°	90°Sof buralish
Oquvchanlik chegarasi yo’nalish 1
Oquvchanlik chegarasi yo’nalish 2
1 va 2 ning o’rtacha qiymati =( + )/ 2
Oquvchanlik chegarasining sof egilishdagi qiymatiga nisbati	1