Tabiiy fanlar fakulteti ekologiya kafedrasi suv havzalarini sanitar holati

Neft  mahsulotlari
.  Tarkibida  neft  mahsulotlari  bo‘lgan  oqindi  suvlar  suv 
havzasiga qo‘shilganidan keyin, suvda kerosin xidi va ta’mi paydo bo‘ladi, suv 
yuzasida  yupqa  parda  va  moy  dog‘lari  hosil  bo‘ladi,  og‘ir  neft  mahsulotlari 
suv 
havzalarining 
tubida 
cho‘kindi 
ko‘rinishida 
yig‘iladi. 
Neft 
mahsulotlarining  yupqa  pardasi  gaz  almashinuvi  jarayonini  buzadi  va  suvga 
yorug‘lik  tushishiga  to‘sqinlik  qiladi,  qirg‘oq  va  qirg‘oqbo‘yi  o‘simliklarni 
ifloslantiradi. 

---

95 
 
Suv  havzasiga  tushgan  neft  mahsulotlari  kimyoviy  oksidlanish  natijasida 
asta-sekin  karbonat  kislota  va  suvga  parchadanadi.  Lekin,  bu  jarayon  juda 
sekin kechadi va erigan kislorodning suvdagi miqdoriga, suv harorati va uning 
tarkibidagi  mikroorganizmlar  miqdoriga  bog‘liq  bo‘ladi.  Yozda,  neft 
mahsulotlaridan  hosil  bo‘lgan  yupqa  pardaning  50-80%  5-7  kun  davomida 
parchalanadi.  Harorat  +10°  S  dan  past  bo‘lganida  parchalanish  jarayoni 
uzoqroq davom etadi, +4° S da esa, parchalanish, umuman, to‘xtaydi. 
Suv,  tubida  yig‘ilgan  og‘ir  neft  mahsulotlari  yanada  uzoq  muddat 
davomida saqlanib qoladilar va ikkilamchi ifloslanish manbalari bo‘lib xizmat 
qiladilar.  Suv  tarkibida  neft  mahsulotlarining  mavjudligi  suvdan  ichimlik 
sifatida  foydalanishni  cheklab  qo‘yadi.  Baliqchilikka,  ayniqsa.  katta  talofat 
ko‘rsatiladi.  Baliqlar  suvning  kimyoviy  tarkibidagi  o‘zgarishlar  va  neft 
mahsulotlariga  embrional  davrda  o‘ta  ta’sirchan  bo‘ladilar.  Suv  havzasiga 
tushgan  neft  mahsulotlari  baliqlar  uchun  asosiy  ozuqa  hisoblanuvchi 
planktonlarni nobud bo‘lishiga sababchi bo‘ladi. 
Suv  havzalari  neft  mahsulotlari  bilan  ifloslanishidan  suvda  suzuvchi 
qushlar ham zarar ko‘radilar. Qushlarning, birinchi navbatda, patlari va terisi 
shikastlanadi, natijada jiddiy shikastlangan qushlar xalok bo‘ladi.