Tabiiy fanlar fakulteti botanika kafedrasi

Magniy. Xlorofil va ribosomalarning tarkibiga kiradi. U o‘simliklarda fosfatlarning aktiv harakatida ishtirok etadi.
Natriy. Natriyning ko‘p bo‘lishi ko‘pchilik o‘simliklarga zarar keltirishi mumkin. CHunki, u to‘qimalarda to‘planib, kalsiy, magniy va shu kabi boshqa kationlarning o‘zlashtirilishini qiyinlashtiradi. Biroq sho‘rhok joylarda o‘suvchi o‘simliklarning o‘sishini natriy tezlashtiradi(qorasho‘ra, sarsazan).
Temir. Bu tuganak baktyeriyalarning yerkin azotni o‘zlashtirish jarayonini tezlashtiradi. Tok, mevali daraxtlarda dekorativ o‘simliklarda temir etishmasa ularda xloroz kasalligi paydo bo‘ladi. YA’ni ularning barglari och-sariq yoki pur-pur rangga kirib qoladi.
Mikroelementlar. Bo’larga marganets, bor, kumush, rux, kobalt va boshqalar kiradi. Bu elementlar tuproqda ko‘p miqdorda uchrasa o‘simliklar uchun zaharli ham bo‘lishi mumkin, shuning uchun ular o‘simliklarga gektariga grammlar ba’zida kilogramm bilan byeriladi.
Marganets. Bu nafas olish va fotosintez jarayonlari uchun zarur element. Barg va ninasimon o‘simliklar bargidagi xloroplastlarda marganetsning miqdori, ayniqsa, ko‘p bo‘ladi. Nafas olish va fotosintez jarayonida ishtirok etuvchi fyermentlar tarkibida ham marganets ko‘p bo‘ladi. Marganets aminokislotalar, proteinlar, vitaminlar, polepeptidlar va shu kabi boshqa xil birikmalarni sintez qilishda ishtirok etadi(YA.V.Peyve, 1974).
Bor. Bu oqsillar, nuklein kislotalar, lipidlar, polisahar idlarga o‘xshash biopolemyerlar hosil qilishda ishtirok etadi.(E.A.Shyerstnev, 1974). Bu biopolimyerlar hujayraning muhim komponentlari bo‘lmish hujayra membranalari, ribosomalarning tarkibiy qismiga kiradi. Demak, bor etishmasa bu strukturalarning hosil bo‘lishi buziladi va sekin asta o‘simliklar o‘sish va rivojlanishdan to‘xtab halok bo‘lishadi.
Mis. Bu ko‘pchilik fyermentlar tarkibiga kirib nafas olishni kuchaytiradi, mis etishmasa fyermentlar va nafas olish aktivligi pasayadi, nuklein kislotalar biosintezi susayadi (Paribak, 1974) va hokazo. Ko‘pchilik begona o‘tlar madaniy o‘simliklarga qaraganda ko‘proq o‘z to‘qimalarida mis to‘playdi. SHuning uchun ham AQSH da makkajo‘xori ekish uchun yerni tayyorlaganda avval begona o‘tlar o‘stirilib, keyin haydab tashlanadi. Ko‘pincha gektariga 7-10 kg mis byerish maqsadga muvofiqdir. Mis oksidlanish va qaytarilish reaksiyalarida ishtirok etuvchi fyermentlar tarkibida bo‘ladi.
Kobalt-xlorofilga mustahkamlik byerib, qorong‘ilikda uni emiri-lishidan saqlab turadi. Demak, bu xususiyati bilan fotosintezni va barg aktivligini kuchaytirib turadi. SHuningdek, kobalt karbonsuvlar va azot almashinuvida ham ishtirok etadi.