Tabiiy fanlar fakulteti botanika kafedrasi

Dag‘al dalachoy-Hypyericum scabrum L.

Ko‘p yillik, so‘rg‘ichli tuklar bilan qoplangan, ildizi yog‘ochlanuvchan, 4-10 mm yo‘g‘onlikda, poyalari ko‘p sonli, qizil binafsha rangli, balandligi 20-50 sm. Poyadagi barglari uzun nashtarsimon, 10-15 mm uzunlikda. Gul to‘plami qalqonsimon-supurgisimon, 3-5 sm enlikda. Kosachasi 2-4 mm to‘q qizil, tekkis. Tojbargi tuxumsimon 4-10 mm uzunlikda va eni 2-4 mm. May-iyulda gullab, iyul-avgustda urug‘lari yetiladi. Tog’‘larni oldi qismida va o‘rta mintaqalarida toshli, shag‘alli va tuproqli joylarida o‘sadi. Toshkent, Farg‘ona, Samarqand, Qashqadaryo va Surxondaryo viloyatlarida tarqalgan.
Tibbiyotda yyer ustki qismi ishlatiladi. Dori preparatlari damlamasi bilan surtmasi (nastoykasi) burishtiruvchi, antiseptik vosita sifatida me’da-ichak (kolit, ichketar), og‘iz bushlig‘i yallig‘lanishi (miningit, stomatit) kasalliklarni davolashda qo‘llaniladi.

Qizilpoycha dalachoyi-Hypyericum pyerforatum L.

Ko‘p yillik, ildizi yog‘ochlanuvchan, yo‘g‘onligi 4-7 mm, poyalari ko‘p bo‘lmagan, tuksiz, balandligi 30-55 sm, yo‘g‘onligi 2-3 mm, yuqori qismi shoxlangan. Barglari ovalsimon, 10-17 mm uzunlikda va eni 4-8 mm. Gul to‘plari qalqonsimon-supurgisimon. Kosachasi tuksiz, tekkis, 4-5 mm uzunlikda. Tojbargi ellipssimon, 18-20 mm uzunlikda va diametri 3-4 mm.Iyun-avgustda gullab, iyul-sentyabrda urug‘lari yetiladi. Tog’‘ oldi hududlaridan to yarmigacha bo‘lgan joylarda o‘sadi. Farg‘ona, Toshkent, Samarqand va Surxondaryoda viloyatlarida tarqalgan.
Tibbiyotda yyer ustki qismi ishlatiladi. Tarkibida ko‘p miqdorda oshlovchi moddalar, efir moyi, flavonoidlar (kvyersetin, gipyerozid, rutin) karotin, vitamin C, organik kislotalar, gipyeritsin moddalar bor. Dori preparatlari damlamasi bilan surtmasi (nastoykasi) burishtiruvchi, antiseptik vosita sifatida me’da-ichak (kolit, ichketar), og‘iz bushlig‘i yallig‘lanishi (miningit, stomatit) kasalliklarni davolashda qo‘llaniladi. Yyer ustki qismining moyli ekstrakti me’da va ichak yarasi kasalligiga va yaralarga davo qilinadi.