Табиатдан фойдаланишнинг геоэкологик

Suv  resurslarini  ifloslanishi  bilan  bog’liq  ekologik  muammolar.   

XX-asrning 

50-60  yillarida  O`rta  Osiyoda  suv  muammosi  amalda  hali  kun  tartibida  bo`lmagan. 

1960-yillarning  oxiridan  boshlab,  bu  muammo  tarkib  topa  boshladi.  1970-80  yillarda 

shakllanib,  bu  jarayon  hanuz  davom  etmoqda.  Muammoni  tarkib  topishiga  vohalardan 

chiqayotgan  qaytgan  suvlarni  31  kub  km  qismini  Amudaryo  va  Sirdaryo  havzalariga 

tashlanishi  bilan  bog’liq.  Bu  hodisa  daryo  suvlarining  ifloslanishiga  olib  keladi. 

Kollektor-zovur  suvlari  (KZS)  tarkibida  suvda  eriydigan  tuzlar,  mineral  o`g’itlar, 

pestitsidlar,  sanoat,  kommunal-maishiy  va  fermalarning  oqova  suvlari  hamda  boshqa 

toifadagi organik, biogen, kimyoviy tozalanmagan suvlarni qo`shilishi tufayli  Amudaryo 

Termizdan,  Sirdaryo  Uchqo`rg’ondan  boshlab  ichimlik  sifatida  foydalanish  uchun 

mutloqo  yaroqsiz.  Boz  ustiga  suvning  minerallashuv  darajasini  me`yordan  2-5  baravar 

ortib kelganligi  sug’orishda foydalanishni  ham murakkablashtirmoqda. 

Darvoqe,  suv  resurslarini  ifloslanishi  nafaqat  sug’orma  dehqonchilik,  shuningdek 

aholining  ichimlik  suvi  sifatida  foydalanishni,  daryo  yoqalaridagi  to`qayzorlar, 

del’talardagi yaylov, pichanzorlar va boshqa tarmoqlarni vegetatsiya faoliyati funktsiyasi, 

---

 

37 

inson  hayotini  murakkablashtirmoqda,  turli  noxush  hodisalarni    rivojlanishiga  ta`sir 

etmoqda.  Boshqacha  aytganda,  suv  bilan  bog’liq  sanoat  va  qishloq  xo`jaligi  ishlab 

chiqarishlarida qurilish, transport va aholi sog’lig’i sohalarida ekologik vaziyatlarni tang 

ahvolga  solmoqda. 

Suv muammosi murakkab, ko`p qirrali, keng miqyosdir. U bir qancha kichik yoki bir 

aspektli muammolar majmuasidan iborat. Ularning jami bir-birlari bilan uzviy bog’liqlikni 

taqozo etadi. Suv muammosini echimi- da ularni barchasiga alohida ahamiyat va e`tibor 

berilishi  darkor.