Tabiat bilan tanishtirish nazariyasi va mtodikasi

2. Ma`ruza mashg‘ulotlari

1-jadval

№	Ma’ruza mavzulari	Soat
5-semestr
1	Tabiat bilan tanishtirish metodikasi fanining predmeti, maqsad va vazifalari. Tabiat, inson va jamiyat haqida tushuncha.	2
2	Sharq va g’arb olimlariningtabiat, uning inson hayotidagi o’rni haqidagi qarashlari. Inson rivojlanishida tabiatning ro’li. Tabiat bilan tanishtirish metodikasi fanining rivojlanishi.	2
3	Metod haqida tushuncha. Tabiatga nisbatan insoniy munosabatlarni shakillantirishda bolalarning qurish-yasash, faoliyatini rivojlantirish.	2
4	Tabiat bilan tanishtirish shakillari: mashg’ulot, ekskursiya, sayr va ularni turlari, o’tkazish metodikasi.	2
	Jami:	8

Ma`ruza mashg`ulotlari multimedia qurilmalari bilan jihozlangan auditoriyada akademik guruhlar oqimi uchun o`tiladi.

3. Amaliy mashg‘ulotlar

2-jadval

№	Amaliy mashg‘ulotlari mavzulari	Soat
5-semestr
1	Sharq va g’arb olimlarining tabiat, uning inson hayotidagi o’rni haqidagi qarashlari.	2
2	Qadimgi yozma yodgorliklarda tabiatni asrab avaylashga doir masalalarni yoritilishi.	2
3	Tabiat bolalarni har tomonlama kamol toptirishda asosiy omil sifatida.	2
4	Ko’rgazmali metod.	2
	Jami:	8

Amaliy mashg`ulotlari uchun kerakli jihozlar, amaliy mashg’ulot asboblari bilan jihozlangan auditoriyada har bir akademik guruhga o`tiladi. Mashg`ulotlar faol va interfaol usullar yordamida o`tiladi. Ko`rgazmali materiallar va ahborotlar multimedia qurilmalari yordamida uzatiladi, zarur jihozlardan o`qitish vositasi sifatida foydalaniladi.

4. Mustaqil ta`lim

3-jadval

№	Mustaqil ta`lim mavzulari.	Soat
5-semestr
1	Konstitutsiyaning qaysi moddalarida tabiatni asrashga doir qonunlarni o’rganish, taxlil qilish. Prezident qarorlarini o’rganish.	4
2	Oliy majlis tomonidan chiqarilgan tabiatni muhofaza qilishga doir qonunlarni o’rganish.	4
3	Ekologiya tushunchasi.	4
4	Ekologik ta’lim berish davlat standartlari.	6
5	Uzliksiz ta’limda ekologik ta’lim konsepsiyasi.	4
6	Maktabgacha yoshdagi bolalarni tabiat bilan tanishtirish bo’yicha davlat talablari.	6
7	“Avesto”da tabiatni asrash haqida fikr va mulaxazalar.	4
8	“Hadis”da tabiatga oid bandlarini o’rganish va tahlil qilish.	4
	Jami	36

Mustaqil oʻzlashtirilgan mavzular boʻyicha talabalar tomonidan referatlar va uni taqdimot qilish tavsiya etiladi.

5. Ma`ruza mashg‘ulotlari 4-jadval

№	Ma’ruza mavzulari	Soat
6-semestr
1	Sayrlarni rejalashtirish. Maqsadli sayrlarni tashkil etish.	2
2	MTMda yer maydonchalarini tashkil etishga oid ish xujjatlari va yer maydonchalarini kuzatish va taxlil etish	2
3	Tabiat bilan tanishtirish mashg’ulotlarini o’tkazishga oid ish xujjatlarini taxlil etish.	2
4	Yillik reja. Istiqbolli reja. Kalendar tematik reja.
	Jami:	8

Ma`ruza mashg`ulotlari multimedia qurilmalari bilan jihozlangan auditoriyada akademik guruhlar oqimi uchun o`tiladi.

6. Amaliy mashg‘ulotlar

5-jadval

№	Amaliy mashg‘ulotlari mavzulari	Soat
6-semestr
1	Og’zaki metod.	2
2	Amaliy metod.	2
3	Ekskursiya, sayr va ularning turlari.	2
4	Ekskursiya, sayr va ularni tashkil etish metodikasi.	2
	Jami:	8

Amaliy mashg`ulotlari uchun kerakli jihozlar, amaliy mashg’ulot asboblari bilan jihozlangan auditoriyada har bir akademik guruhga o`tiladi. Mashg`ulotlar faol va interfaol usullar yordamida o`tiladi. Ko`rgazmali materiallar va ahborotlar multimedia qurilmalari yordamida uzatiladi, zarur jihozlardan o`qitish vositasi sifatida foydalaniladi.

6. Mustaqil ta`lim

6-jadval

№	Mustaqil ta`lim mavzulari.	Soat
6-semestr
1	“Adab durdonalari” asarida hayvonot olamiga oidmunosabat bandlarini o’rganish	4
2	Pedagog-psixologiyaning bolalarni tabiat bilan tanishtirishning axamiyati haqidagi fikrlarni o’rganish.	4
3	“Uchinchi ming yillik bolasi” va “Bolajon” tayanch dasturida tabiat bilan tanishtirishbo’limlari.	4
4	Dasturda tabiat bilan tanishtirish bo’limlarida guruxdan-guruxga murakkablashuv jarayonini taxlil qilish.(jonli-jonsiz tabiat, o’simliklar, hayvonlar, xashorotlar qushlar olami)	6
5	Maktabgacha ta’lim muassasalarida tabiat burchagini tashkil etish.	4
6	Xona o’simliklarida uchraydigan kasalliklarga qarshi kurashish.	6
7	Akvarium va terrariumda yashovchilarni parvarishlarning shart-sharoitlarni o’rganish.	4
8	Turli fasllarda gulzorni tashkil etish(baxor, kuz) ko’p yillik bir mavsumda gullaydigan o’simlik va gullar(klumba, gazonlar) xaqida ma’lumot bering.	4
	Jami	36

Mustaqil oʻzlashtirilgan mavzular boʻyicha talabalar tomonidan referatlar va uni taqdimot qilish tavsiya etiladi.

Tаlаbаlаr bilimini baholаsh mеzоnlаri

• 
  Tаlаbа mustaqil хulоsа vа qaror qabul qiladi, ijоdiy fikrlаy оlаdi, mustaqil mushohada yuritаdi, оlgаn bilimini аmаldа qo’llay оlаdi, fаnning (mаvzuning) mohiyatini tushunаdi, bilаdi, ifоdаlаy оlаdi, аytib bеrаdi hamd afаn (mаvzu) bo’yichа tаsаvvurgа egа dеb tоpilgаndа - 5 (а’lо) baho;
  
• 
  Tаlаbа mustaqil mushohada yuritаdi, оlgаn bilimini аmаldа qo’llay оlаdi, fаnning (mаvzuning) mohiyatni tushunаdi, bilаdi, ifоdаlаy оlаdi, аytib bеrаdi hamda fаn (mаvzu) bo’yicha tаsаvvurgа egа dеb tоpilgаndа- 4 (yaхshi) baho;
  
• 
  Tаlаbа оlgаn bilimini аmаldа qo’llay оlаdi, fаnning (mаvzuning) mohiyatni tushunаdi, bilаdi, ifоdаlаy оlаdi, аytib bеrаdi hamda fаn (mаvzu) bo’yicha tаsаvvurgа egа dеb tоpilgаndа - 3 (qoniqarli) baho;
  
• 
  Tаlаbа fаn dаsturini o’zlаshtirmаgаn, fаnning (mаvzuning) mohiyatini tushunmаydi hamda fаn (mаvzu) bo’yicha tаsаvvurgа egа emаs dеb tоpilgаndа - 2 (qoniqarsiz) baho bilаn baholаnаdi.
  

5. Asosiy va qo‘shimcha o‘quv adabiyotlar hamda axborot manbaalari

Asosiy adabiyotlar

1.Q.Haydarov, S.Nishonova Tabiatshunoslik asoslari va bolalarni atrof-tabiat bilan tanishtirish T.: O’qituvchi.1992

2.Yusupova P.A Maktabgacha yoshdagi bolalarga ekologik tarbiya berish. T.O’qituvchi. 1995.

3.М.М.Маrkovskaya. Bolalar bog’chasida tabiat burchagi

4.А.Тo’xtayev. Ekologiya. :O’qituvchi.1998.

5.N.Jo’rayev va boshqalar “Ekologiya huquqi” T. “Adabiyot jamg’armasi.2001.

6.Х.J.Jabborova “Tabiat bilan tanishtirish metodikasi” T.:TDPU. 2002

Qo’shimcha adabiyotlar

7.Mirziyoyev SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. - Toshkent, О‘zbekiston, 2017. - 488 b.

8.Mirziyoyev SH.M. Erkin va farovon, demokratik О‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. - Toshkent, О‘zbekiston, 2016. - 56 b.

9.Mirziyoyev SH.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash- yurt taraqqiyoti va xalq faravonligining garovi. - Toshkent, О‘zbekiston, 2017. - 48 b.

10.Mirziyoyev SH.M. Tanqidiy taxlil, qat’iy tartib intizom va shaxsiy javobgarlik- har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bо‘lishi kerak. - Toshkent, О‘zbekiston, 2017. - 104 b.

11. 2017-2021 yillarda О‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yо‘nalishi bо‘yicha Harakatlar strategiyasi. О‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi PF-4947 sonli Farmoni.

12.SH.A.Sodiqova,M.A.Rasulxojayeva bolalarni tabiat bilan tanishtirish metodikasi.T.:Fan va texnologiya 2013.

13.Djabborova X.D. Maktabgacha yoshdagi bolalarga ekologik ta’lim –tarbiya berishning o‘ziga xosligi. T.: O‘qituvchi. 2000.

14.А.Г.Григорянц “Боғчада экологик таълим-тарбия бериш” Т.: Ўқитувчи.2000.

15.O.U Xasanboyeva, X.J.Djabborova Bolalarni tabiat bilan tanishtirish metodikasi. T.: Cho‘lpon. 2007.

Internet saytlarii

16. www. tdpu. uz

17.www. pedagog. uz

18.www. Ziyonet.uz

19.www. edu. uz

20. tdpu-INTRANET. Ped

“Tabiat bilan tanishtirish nazariyasi va metodikasi” fani

Test

Maktabgacha yoshdagi bolalarni tabiat bilan tanishtirish vazifalari nimalardan iborat?
aqliy, ahloqiy jismoniy ekologik tarbiya berish
ta’limiy, tarbiyaviy, jismoniy
ma’naviy-ahloqiy
jismoniy, estetik
	Ekologiya so‘zining tarifi qaysi qatorda to‘gri ko‘rsatilgan?
	Tirik organizmlarning yashash sharoiti yoki tashqi muhit bilan o‘zaro munosabati tashqi muxitning o‘zaro munosabati
	Atmosferaning tozaligi
	Organizmlarning yashash sharoiti
	Organizimlarning tashqi muhitga ta’siri
	«Bilginki daryoning ko‘zlari yoshlansa uning boshiga ham kulfat tushgan bo‘ladi» bu so‘zlar qaysi allomaning fikri?
	Muxammad Muso-al Xorazmiy
	Abu Rayxon Beruniy
	Abu-Nasr Forobiy
	Alisher Navoiy
	………. Fikricha inson tabiatning eng go’zal mavjudotidir. Inson tabiatga ergashib, hamma narsani bilib olishi mumkin. Bukimning fikri?
	Ya. A.Komenskiy
	Z.M.Bobur
	Ibn Sino
	Abu Nasr Farobiy
	Tabiatshunoslikka oid “Odam a’zolarining tuzilishi”, Hayvon a’zolari va ularning vazifalari haqida” bu asarlar kimning qalamiga mansub?
	Abu Nasr Farobiy
	Abu Ali Ibn Sino
	Zahriddin Muhammad Bobur
	Muhammad ibn Musoal-Xorazmiy
	Ekologiya tushunchasi qaysi so'zdan olingan, nima degan ma'noni bildiradi?
	Yunoncha «eko»— tabiat, makon va «logos»—fan
	Lotincha«eko»— makon va «logos»—ilm
	Ruscha«eko»—uy, makon va «logos»—dars
	Inglizcha«eko»— borliq, makon va «logos»—fan

Nechanchi yilda amerikalik olimlar Bortes va Park tomonidan «Inson ekologiyasi» degan yangi fan kiritildi.?

1921-yilda

1922-yilda

1923-yilda

1924-yilda

847 yilda «Kitob surat alarz»nomli asarini kim yozgan?

Muhammad al Xorazmiy

Abu Rayhon Beruniy

Abu Ali Ibn sino

Abu Nasr Farobiy

Nemis olimi M.Kelmanning ro'yxatida kimning turli sohalarga oidi 180 ta asarining nomi keltirilgan.

Abu Nasr Farobiy.

Abu Rayhon Beruniy

Abu Ali Ibn sino

Muhammad al Xorazmiy

Kimning tabiatshunoslikning turli tarmoqlari bilan shug'ullangan bo'lib, uning

«Kitob al hajm va almiqdor», «Kitob al mabodial insonia» («Insoniyatning boshlanishi haqida kitob»). «Kitob al a'zo al hayvon» («Hayvon a'zolari to'g'risida kitob») nomli asarlari bunga dalil bo'la oladi.?

Abu Nasr Farobiy.

Abu Rayhon Beruniy

Abu Ali Ibn Sino

Muhammad al Xorazmiy

Beruniy «Saydana» deb nomlangan asarida necha xil dori darmonlarni tavsiflagan.

1116 ta

1106 ta

1016 ta

1006 ta

Kimning «Qadimgi avlodlardan qolgan yodgorliklar» va «Hindiston» asarlarida o'simlik va hayvonlarning tuzilishi hamda ularning tashqi muhit bilan o'zaro aloqasi haqida ham qiziqarli ma'lumotlar keltirilgan.

Abu Rayhon Beruniy

Muhammad al Xorazmiy

Abu Ali Ibn Sino

Abu Nasr Farobiy.

Qaysi buyuk mutafakkirning yirik qomusiy olim sifatida tanilgan. Uning 450ta asari mavjud bo'lib, bizgacha 240 tasi yetib kelgan.

Abu Ali Ibn Sino

Abu Rayhon Beruniy



Bobur nafaqat shoir balki podsho, ovchi, tarixchi, bog'bon va tabiatshunos bo'lgan. «Boburnoma»asarida Bobur o'zi ko'rgan kechirganlari, yurgan joylari tabiati, boyligi, urf odati, hayvonoti, o'simliklarini tasvirlagan. Asarda qaysi unsurlarga tegishli xalq so'zlari ko'plab uchraydi.

yer, suv, havo

yer, suv, olov

yer, suv, metal

yer, suv, tuproq

Asarda Bobur brogan joylarining tabiati va o'ziga xos xususiyatlarini movorounnahrning qaysi shahri bilan taqqoslagan, hamda O'rta Osiyo, Afg'oniston, Xuroson va Hindistondagi hayvonot dunyosi haqida batafsil bayon etib bergan

Andijon

Toshkent

Buxoro

Samarqand

I.G.Pestalossi shveytsariyalik olim qanday oilada va nechanchi yilda tug‘ilgan

1746-yilda shifokor

1766-yilda o’qituvchi

1749-yilda injener

1739-yilda iqtisodchi

U«Gertruda o‘z bolalarini qanday qilib o‘qitadi», «Kuzatish alifbosi», «Son to‘g‘risida ko‘rsatmali ta’lim», «Oq-qush qo‘shig‘i» kabi asarlarni yaratdi. Qaysi olimning fikricha, bolaga berilayotgan tarbiya tabiat bilan uyg‘un bo‘lishi kerak.

I.G.Pestalossi

Ya.A.Komenskiy

K.D.Ushinskiy

S.A.Veretenikova

Qaysi buyuk mutafakkirning boshlang‘ich ta’lim xususiy metodikasining asosini yaratdi.

I.G.Pestalossi

Ya.A.Komenskiy

K.D.Ushinskiy

S.A.Veretenikova

Rus milliy pedagogikasining asoschisi qaysi buyuk mutafakkir 1824-yili Rossiyaning Tula shaxrida tug‘ilgan

K.D.Ushinskiy

Ya.A.Komenskiy

I.G.Pestalossi

S.A.Veretenikova

Kim «Bolalar dunyosi», «Ona tili», «Muallimlar uchun qo‘llanma» asarlarini yozgan.

K.D.Ushinskiy

I.G.Pestalossi

Ya.A.Komenskiy

S.A.Veretenikova

Qaysi olim «Bolalarni tabiat bilan tanishtirish metodikasi» kitobini yozgan

S.A.Veretenikova

I.G.Pestalossi

K.D.Ushinskiy
S.A.Veretenikova
.… — tabiat jismlari va hodisalarning tabiiy sharoitlarda maqsadga yo'nalgan va bevosita shu hodisalarni borishiga aralashmagan holda sezgilar bilan qabul qilib olishdir

Kuzatish

Taqqoslash

Qiyoslash

Solishtirish

Qaysi olim tahriri ostida«Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarni tabiat bilan tanishtirish» asari yaratilgan.

P.G.Samorukova

I.G.Pestalossi

K.D.Ushinskiy

S.A.Veretenikova

Tаlаbаlаr bilimini baholаsh mеzоnlаri

Tаlаbа mustaqil хulоsа vа qaror qabul qiladi, ijоdiy fikrlаy оlаdi, mustaqil mushohada yuritаdi, оlgаn bilimini аmаldа qo’llay оlаdi, fаnning (mаvzuning) mohiyatini tushunаdi, bilаdi, ifоdаlаy оlаdi, аytib bеrаdi hamda fаn (mаvzu) bo’yichа tаsаvvurgа egа dеb tоpilgаndа - 5 (а’lо) baho;

Tаlаbа mustaqil mushohada yuritаdi, оlgаn bilimini аmаldа qo’llay оlаdi, fаnning (mаvzuning) mohiyatni tushunаdi, bilаdi, ifоdаlаy оlаdi, аytib bеrаdi hamda fаn (mаvzu) bo’yicha tаsаvvurgа egа dеb tоpilgаndа - 4 (yaхshi) baho;

Tаlаbа оlgаn bilimini аmаldа qo’llay оlаdi, fаnning (mаvzuning) mohiyatni tushunаdi, bilаdi, ifоdаlаy оlаdi, аytib bеrаdi hamda fаn (mаvzu) bo’yicha tаsаvvurgа egа dеb tоpilgаndа - 3 (qoniqarli) baho;

Tаlаbа fаn dаsturini o’zlаshtirmаgаn, fаnning (mаvzuning) mohiyatini tushunmаydi hamda fаn (mаvzu) bo’yicha tаsаvvurgа egа emаs dеb tоpilgаndа - 2 (qoniqarsiz) baho bilаn baholаnаdi.

Asosiy va qo‘shimcha o‘quv adabiyotlar

Asosiy adabiyotlar

1.Q.Haydarov, S.Nishonova Tabiatshunoslik asoslari va bolalarni atrof-tabiat bilan tanishtirish T.: O’qituvchi.1992

2.Yusupova P.A Maktabgacha yoshdagi bolalarga ekologik tarbiya berish. T.O’qituvchi. 1995.

3.М.М.Маrkovskaya. Bolalar bog’chasida tabiat burchagi

4.А.Тo’xtayev. Ekologiya. :O’qituvchi.1998.

5.N.Jo’rayev va boshqalar “Ekologiya huquqi” T. “Adabiyot jamg’armasi.2001.

6.Х.J.Jabborova “Tabiat bilan tanishtirish metodikasi” T.:TDPU. 2002

Qo’shimcha adabiyotlar

7.Mirziyoyev SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. - Toshkent, О‘zbekiston, 2017. - 488 b.

8.Mirziyoyev SH.M. Erkin va farovon, demokratik О‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. - Toshkent, О‘zbekiston, 2016. - 56 b.

9.Mirziyoyev SH.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash- yurt taraqqiyoti va xalq faravonligining garovi. - Toshkent, О‘zbekiston, 2017. - 48 b.

10.Mirziyoyev SH.M. Tanqidiy taxlil, qat’iy tartib intizom va shaxsiy javobgarlik- har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bо‘lishi kerak. - Toshkent, О‘zbekiston, 2017. - 104 b.

11. 2017-2021 yillarda О‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yо‘nalishi bо‘yicha Harakatlar strategiyasi. О‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi PF-4947 sonli Farmoni.

12.SH.A.Sodiqova,M.A.Rasulxojayeva bolalarni tabiat bilan tanishtirish metodikasi.T.:Fan va texnologiya 2013.

13.Djabborova X.D. Maktabgacha yoshdagi bolalarga ekologik ta’lim –tarbiya berishning o‘ziga xosligi. T.: O‘qituvchi. 2000.

14.O.U Xasanboyeva, X.J.Djabborova Bolalarni tabiat bilan tanishtirish metodikasi. T.: Cho‘lpon. 2007.