T. Xudayshukurov

Tayanch iboralar: 
Safar; chet mamlakat; safarga tayyorlanish, qiyofa, kiyim, sovg’a 
 
Nazorat savollari: 
1. Biznesmenlar safarga borishda qanday etiket qoidalariga rioya qilishlari 
kerak? 
2. Safarga chiqishdan oldin qaysi ma’lumotlar bilan tanishish lozim? 
3. Yo’l kiyimiga qanday talablar qo’yiladi? 
4. Sovg’aga qanday talablar qo’yiladi? 
 
 

---

 
 
117 
13.2. Samolyotda ketish etiketi  
 
Samolyotda  etik  qoidalariga  rioya  qilish  uning  saloniga  chiqishdan 
boshlanadi.  Salonga  chiqishda  boshqalardan  oldin  o’tishga,  boshqa 
passajirlarning  kirishiga  to’siqlik  qilishga  harakat  qilmaslik  va    kirishda 
styuardessalar bilan salomlashish kerak. 
Agar  samolyot  chet  el  milliy  kompaniyasiga  qarashli  bo’lsa,  unda 
vatandoshlaringizdan  tashqari  chet  ellik  fuqarolar  ham  bo’lishi  mumkin. 
Bundan  tashqari  samolyotda  chet  ellik  fuqarolar  (styuardessalar)  xizmat 
qiladi.  Agar  samolyot  “O’zbekiston  havo  yo’llari”  milliy  kompaniyasiga 
qarashli  bo’lsa  ham  unda  chet  mamlakatlar  fuqarolari  va  yoshi  ulug’lar 
uchib  ketayotgan  bo’lishlari  mumkin.  Samolyotning  qaysi  kompaniyaga 
qarashli bo’lishidan qat’iy nazar, albatta salonda xizmat qiluvchi xodimlar 
bilan  salomlashish  va  faqat  biletda  ko’rsatilgan  joyda  o’tirish  lozim, 
chunki  qo’layligi  bo’yicha  hamma  joy  samolyotda  bir  xil  hisoblanadi. 
Uchish davrida o’tirgan joyida chekish ham mumkin emas. Hozirgi vaqtda 
barcha mamlakatlar aviakompaniyalari samolyotlarida chekish deyarli man 
etilgan  yoki  chekish  mumkin  bo’lgan  samolyotlarda  chekuvchilar  uchun 
alohida  joy  ajratilgan,  shu  boisdan  bilet  sotib  olishda  sigaretga  bo’lgan 
munosabatni bildirish lozim. 
Agar  o’tirgan  joyingizdan  tez–tez  turish  odat  bo’lib  qolgan  bo’lsa, 
samolyotda  bu  odatdan  vaqtincha  voz  kechish  yoki  biletni  sotib  olishda 
o’tishga yaqin joydan joy so’rash kerak, chunki o’rindan turib, salonda u 
yoqdan bu yoqqa  yurish, nafaqat xavfsizlik qoidalariga, etiket qoidalariga 
ham to’g’ri kelmaydi.  
Ba’zi  bir  vatandoshlarimizda  samolyotda  uchib  borish  davrida 
yonida  o’tirganlar  bilan  suhbat  qurish,  iloji  bo’lsa,  ba’zi  bir  masalalar 
bo’yicha  o’zining  bilimdonligini  ko’rsatish  istagi  tug’iladi.  Shu  sababli 
ham  atrofda  chet  ellik  fuqarolar  yoki  yoshi  ulug’  erkak  va  ayol 
vatandoshlaringiz bo’lsa,  eng  yaxshisi,  bu  niyatdan  qaytish  lozim,  chunki 
chet  elliklarning  aksariyati  uchun  sizning  gapirish  uchun  ha  deb 
intilishingiz beodoblik hisoblanadi. 
Xalqaro  etiket  qoidalariga  ko’ra  sizga  xizmat  qilayotgan 
styuardessalarga  hurmat  bilan  qarash  qabul  qilingan.  Shu  boisdan  ham 
ularni bo’lar–bo’lmaslik uchun chaqirib turish, ayniqsa ovoz chiqarib, yo’l 
ketish  etiket  qoidalariga  zid  hisoblanadi.  Agar  iltimosingiz  bo’lsa,  u 
sizning  yoningizga  kelganda  past  ovoz  va  xushmuomalalik  bilan 
gapingizni aytishingiz mumkin. 

---

 
 
118 
Dunyoda qabul qilingan etiket qoidalariga ko’ra samolayot salonidan 
chiqishda katta styuardessa har bir yo’lovchi bilan xayrlashadi. Sizlar ham 
tabassum  bilan  xayrlashishni  esdan  chiqarmangizlar.  Xayrlashishda  ham 
yoqimli gaplar bilan minnatdorchilik bildirish qabul qilingan. 
Samolyot salonidan chiqishdan avval har bir kishi o’zining qiyofasini 
va kiyimlarini tartibga solishi shart, chunki samolayotdan tushishdanoq siz 
xalq nazorati ostiga tushasiz.