T. X. Boltayev, Q. Raxmonov, O. M. Akbarov geoaxborot tizimining ilmiy asoslari o’quv qo'llanma Toshkent 2019

NAD-27
   (North  American  Datum,  1927)  va 
NAD-83
 
(North  American 
Datum,  1983)  Shimoliy  Amerika  qit’asi  uchun  asos  boʻlib  xizmat  qiladigan 
mahalliy datumlar hisoblanadi.  

---

 
Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
 
 
 
42 
 
        Yuqoridagilardan  tashqari,  Hindiston,  Yaponiya,  Yevropa  hududlari  uchun 
moʻljallangan  datum  mavjud  boʻlib,  oʻz  navbatida,  ular  ham  turli  referens- 
ellipsoidlarga asoslanadi.  
 
2.3-rasm.
 
Mahalliy va umumjahon datumlari orasidagi farq (
Manba: Internet
) 
Yuqoridagi  rasmdan  koʻrinib  turibdiki,  mahalliy  datum  Yerning  shakliga 
ma’lum bir joylarda mos keladi, lekin uning markazi Yerning markazi bilan mos 
kelmaydi.  WGS-84  datumi  markazi  esa  aynan  Yerning  haqiqiy  shaklining 
markazi bilan mos keladi.  
Geodezik  tizim  yoki  geodezik  ma’lumotlar  geodeziya  va  kartografiyada 
hamda  sun’iy  yoʻldoshlar  navigatsiya  tizimida  obyektlarning  yerdagi  haqiqiy 
joylashuvini  moslash  uchun  zarur  boʻladi.  Bunday  tizimlarning  zarurligi  Yer 
shaklining nomukammal ellipsoid ekanligidan kelib chiqadi.  
Mutaxassislar  orasida  Datum  tushunchasi  ma’lum  geodezik  tizimni 
aniqlash  uchun  qoʻllaniladigan  qiymatlar  yigʻindisi  sifatida  qaraladi.  Oʻz 
navbatida,  turli  hududlar  uchun  aniq  bir  moslashgan  datumlar  qoʻllaniladi. 
Datumlar  orasida  koordinatalarning  bir-biridan  farqlanishi,  ya’ni  berilgan 
nuqtaning  yer  yuzasida  turli  joylashishi  farqi 
datum  siljishi
  (
Datum  shift
)  deb 
ataladi.  Quyidagi  rasmda  ma’lum  bir  obyektning  turli  datumlarda  yer  yuzasida 
joylashishi koʻrsatilgan. 

---