T. X. Boltayev, Q. Raxmonov, O. M. Akbarov geoaxborot tizimining ilmiy asoslari o’quv qo'llanma Toshkent 2019

Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
 
 
 
87 
 

 
Soʻrovlar – tanlangan axborotni monitorda tasvirlash. 

 
Hisobotlar – formatlangan bosma shakldagi axborot. 

 
Shakllar  –  qaydlarni  kiritish,  oʻzgartirish  va  oʻchirish  uchun  yaratilgan 
ekranlar. 
MBBT  tomonidan  koʻrsatiladigan  afzalliklar  koʻlami  keng,  lekin  har 
qanday MBBT yaxshi ishlashi uchun quyidagi afzalliklarga ega boʻlishi kerak: 

 
Ma’lumot  va  dasturlarning  mustaqilligi
.  Bu  MB  ning  eng  birinchi 
afzalligidir.  Dastur  va  ma’lumotlarning  mustaqil  harakat  qilishi  vaqt  va  xarajat 
tejalishiga olib keladi. 

 
Ma’lumotni  boʻlishish  va  koʻpaytirmaslik
.  MB  dagi  boshqa  vositalarga 
MBdan axborotlarni olish imkoniyati berilgan va bu, oʻz navbatida, ma’lumotlar 
qaytarilishining oldi olinib, koʻpayib ketmasligiga imkon beradi. 

 
Ma’lumot butunligi
. 

 
Markazlashgan  nazorat
.  Bu  orqali  ma’mur  oʻz  vaqtida  ma’lumotlarning 
toʻgʻri tasvirlanayotganligini va olinayotganligini nazorat qilib turadi. 

 
Xavfsizlik
. 
MB 
ustidan 
berilgan 
nazorat 
orqali 
ma’mur 
foydalanuvchilarning  xavfsiz  kanallar  orqali  kirayotganini  va  foydalanuvchi 
uchun  kerakli  ma’lumotga  ruxsat  berishni  ta’minlaydi.  Xavfsizlik  tizimi 
ma’lumotlarning tasodifiy yoki atayin yoʻqotilishining oldini olishi kerak. 

 
Ijro  va  samaradorlik.
  MB  ning  naqadar  katta  oʻlcham  va  hajmga  ega 
ekanligini  va  undan  foydalanish  uchun  kiradigan  foydalanuvchilar  soni  hamda 
soʻrovlarni  hisobga  oladigan  boʻlsak,  yaxshi  ijro  etish  va  samaradorlik  juda 
muhimdir,  ya’ni  ma’mur  foydalanuvchi  turiga  qarab  (individual  yoki  katta 
tashkilot boʻlsa) MB ni mos holda tuzib, unga mos tarzda ruxsat berishi mumkin. 
MBBT ning