T ü r k d I l k u r u m u y a y I n L a r I

Bir deli bir quyuya
Bir daş atdı – qanmadı.
Yüz ağıllı yığışıb
Daşı çıxardammadı
” (EMDA / Axşamdan Keçende)
Türkiye Türkçesinde de benzer olarak “Bir deli kuyuya bir taş atmış, kırk 
akıllı çıkaramamış.” şeklinde kullanılan bu atasözü Azerbaycan Türkçesinde 
de “Bir deli bir quyuya daş atmış, yüz ağıllı çıxarda bilmemiş” şeklinde kul
-
lanılır.

---

Dicle TEBEROĞLU
119
T Ü R K D İ L K U R U M U Y A Y I N L A R I
Menim kimi namusa
Bir karlı yiye gerek!
Armudun yaxşısını
Ayılar yéye gerek
?! (EMDA / Tanış Ünvan)
“Armudun iyisini ayılar yer.” şeklinde Türkiye Türkçesinde de benzer bir 
kullanımına rastlanan atasözü İslam Türkay’ın dizelerinde bu şekliyle can 
bulmuştur. Azerbaycan Türkçesinde ise şu hâliyle kullanılır: “Armudun yax
-
şısını meşede ayı yeyer.”
Qürbeti ölümden béter
déyibler;
Arzular güllener, budağı eymez,
Ot kökü üstünde biter
, déyibler. (AHV / Veten)
“Gurbet ölümden beter.” atasözü Türkiye Türkçesinde “Gurbet ölümden 
acıdır.” şeklinde geçmektedir. “Ot kökü üstünde biter.” atasözüne benzer Tür
-
kiye Türkçesinde de pek çok atasözü kullanılmaktadır: “Kurt balası kurt olur”, 
“İtten it düşer.” vd.
7
“
Ala qarğa elinizden bala böyütmez.
”
O günlerim bir de dönmez, bir de qayıtmaz. (AHV / Ata Yurdum Qayıtmışam)
Bu atasözü kötü, hayırsız insanlar için söylenmiş bir atasözüdür. Âdeta 
elini dokunduğu her şeyi mahveder. Öyle ki karga dahi onun elinin değdiği 
yavruyu büyütmez. Türkiye Türkçesi ağızlarında bu atasözü “İt elinden ek
-
mek almaz.” şeklinde kullanılmaktadır.
<Béle dayanmaq olmaz!
Téz duran xéyir tapar
,
Béle oyanmaq olmaz!
Tanı dostu, düşmeni